Πειθαρχία στην προεφηβεία
Το ηλικιακό στάδιο 7-12 είναι γεμάτο προκλήσεις, κι όμως σπάνια βρίσκει κανείς συμβουλές από ειδικούς σε γονείς, για το πώς να διαχειριστούν τα παιδιά αυτών των ηλικιών. Τα καλά νέα, βέβαια, είναι ότι τα παιδιά στην προεφηβεία κατά κανόνα θέλουν να ευχαριστούν τους γονείς τους και τα περισσότερα επιθυμούν να περνούν χρόνο με την οικογένειά τους. Γι'αυτό οι γονείς θα πρέπει να προσπαθούν να εκμεταλλεύονται την φάση αυτή των παιδιών, πριν αυτά μπουν επίσημα στην εφηβεία...
Οι δύσκολες στιγμές
Υπάρχουν συμπεριφορές των παιδιών που δυσκολεύουν τους γονείς στις ηλικίες 7 με 12. Για παράδειγμα, ένα παιδί που μέχρι πρότινος έδειχνε απόλυτα ικανοποιημένο από τις αποφάσεις που έπαιρναν γι'αυτό οι γονείς του, μπορεί ξαφνικά να εμφανίσει ιδιαίτερα ισχυρή δική του βούληση. Ένα γαλήνιο, φιλικό παιδί, μπορεί ξαφνικά να γίνει κακότροπο και να αντιδρά με το παραμικρό. Οι γονείς, λοιπόν, που απόλαυσαν τα ήσυχα παιδικά του χρόνια, μπορεί να δυσκολευτούν να προσαρμοστούν σε αυτές τις αλλαγές.
Για τα παιδιά, από την άλλη, πρόκειται για μία περίοδο πειραματισμών, καθώς προσπαθούν να καταλάβουν τι τύπος εφήβου θα γίνουν καθώς μεγαλώνουν. Πολλοί είναι, μάλιστα, οι γονείς που λένε ότι το παιδί τους αντιδρά σαν έφηβος ήδη από τα 10 χρόνια του.
Κατανοώντας τις επιπτώσεις της εφηβικής ηλικίας
Η προεφηβεία στις μέρες μας ξεκινά νωρίτερα από ό,τι στις προηγούμενες γενιές. Μέχρι να τελειώσουν το Δημοτικό, πολλά παιδιά θα βιώσουν ψυχολογικές και σωματικές αλλαγές, όπως εναλλαγές της διάθεσης ή ανάπτυξη του στήθους στα κορίτσια και της τριχοφυΐας στα αγόρια. Πολλά κορίτσια υποδέχονται την πρώτη τους περίοδο στις ηλικίες αυτές. Επιπλέον, δεν είναι λίγες και οι αλλαγές που συμβαίνουν στον εγκέφαλο των παιδιών στην προεφηβεία, οι οποίες αναπόφευκτα οδηγούν σε αλλόκοτες συμπεριφορές. Είναι, λοιπόν, προτιμότερο να μην παίρνετε την αρνητική συμπεριφορά των παιδιών σας πολύ προσωπικά στη φάση αυτή.
Η αυξανόμενη επιρροή των φίλων
Από την ηλικία των 10 ετών, η επιρροή των φίλων του παιδιού αρχίζει σιγά-σιγά να γίνεται μεγαλύτερη από αυτή των γονιών. Τα ρούχα που φοράει, τα χόμπυ του, η μουσική που ακούει και οι ταινίες που βλέπει πρέπει να χαίρουν της έγκρισης των φίλων του –τίποτα δεν είναι πιο σημαντικό για το παιδί στη φάση αυτή από το να νιώθει ότι «ανήκει» κάπου.
Ως γονείς, θα σας είναι πιο εύκολο να αφήσετε αυτή την διαδικασία να εκτυλιχθεί χωρίς πολλές μάχες. Πολύ σύντομα το παιδί σας θα γίνει έφηβος και θα αρχίσει να παίρνει μόνο του σημαντικές αποφάσεις, οπότε δεν υπάρχει λόγος να ξεκινήσετε μία ατέρμονη κόντρα μαζί του, αν θέλει να αρχίσει από τώρα. Μπορείτε, για παράδειγμα, ακόμα να ψωνίζετε μαζί με το παιδί σας, όμως επιτρέψτε του να έχει άποψη για το ποια ρούχα του αρέσουν και ποια όχι και μην επιβάλλετε τα δικά σας γούστα.
Γιατί δεν συνεργάζεται πια μαζί μου;
Πολλοί γονείς μπορεί να νιώσουν σύγχυση. Σε αντίθεση με παλαιότερα, το παιδί σας μπορεί πλέον να αρνείται να κάνει αυτά που του ζητάτε ή μπορεί να δείχνει πιο επιθετικό. Μπορεί ακόμα κάποιες στιγμές να νομίζετε ότι σας μισεί –ή και να σας το πει καταπρόσωπο. Να θυμάστε ότι πρόκειται για μία προσωρινή φάση αγάπης και μίσους που απλά αντανακλά την σύγχυση που και το ίδιο νιώθει και την απέχθειά του ως προς την εξουσία που έχετε πάνω του.
Όπως συμβαίνει και στη νηπιακή ηλικία, έτσι και στην προ-εφηβεία το παιδί αρχίζει να συνειδητοποιεί την αυξανόμενη ανεξαρτησία του και το διευρυνόμενο φάσμα των επιλογών του. Λέει «όχι» απλά και μόνο επειδή μπορεί. Εξάλλου, το παιδί σας πλέον μπορεί να χρησιμοποιήσει το εντελώς εξελιγμένο λεξιλόγιό του, όχι μόνο για να διαπραγματευτεί με επιχειρήματα μαζί σας, αλλά και προκειμένου να σας εξαπατήσει σκόπιμα ή να σας απαντήσει προκλητικά ή να επαναστατήσει ενάντια στον έλεγχό σας.
Μην ξεχνάτε, άλλωστε, ότι η ζωή είναι πιο δύσκολη για το παιδί όσο μεγαλώνει. Δεν αντιμετωπίζεται πια από όλους ως «χαριτωμένο πιτσιρίκι» και οι μεγάλοι έχουν περισσότερες προσδοκίες από αυτό σε κάθε επίπεδο, κάτι που μπορεί να στρεσάρει το παιδί.
Τα μεγαλύτερα προβλήματα και οι λύσεις τους στην προεφηβεία
Οι δύσκολες συμπεριφορές που μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί στις ηλικίες 7-12 ετών:
- Να μην ακούει τους γονείς.
- Να αντιμιλά και να ειρωνεύεται.
- Να αρνείται να υπακούσει όταν του ζητείται να κάνει κάτι.
- Να βρίζει.
- Να έχει μυστικά και να λέει ψέματα.
Πώς να διαχειριστείτε σωστά τις συμπεριφορές αυτές:
- Να μιλάτε χαμηλόφωνα και ήρεμα. Αποφύγετε να γκρινιάζετε στο παιδί ότι «είναι στον κόσμο του». Κοιτάζετέ το στα μάτια και δείχνετέ του με τον τόνο της φωνής σας και τη στάση του σώματός σας ότι εννοείτε αυτό που του λέτε.
- Να θυμάστε ότι μέρος της συμπεριφοράς του είναι να «δοκιμάζει» ρόλους ενήλικα και να φέρεται σα να είναι ανεξάρτητο. Να είστε σαφείς ως προς το τι δεν είναι αποδεκτό και να μένετε αμετακίνητοι στη στάση σας, όμως πάντα με ευγενικό τρόπο που να δείχνει στο παιδί ότι το σέβεστε.
- Τα παιδιά έχουν ανάγκη από ξεκάθαρα όρια, αλλά να αναλογίζεστε πάντα αν το αίτημά τους είναι δίκαιο και συμβατό με την ηλικία τους. Μπορείτε να γίνετε πιο ελαστικοί ή να διαπραγματευτείτε κάποια θέματα; Μήπως έχει έρθει η ώρα να αναθεωρήσετε κάποιους κανόνες;
- Δώστε προσοχή στις λέξεις που χρησιμοποιείτε και στο κατά πόσο το παιδί τις αντιγράφει. Ξεκαθαρίστε του ότι δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιεί βωμολοχίες και θα υπάρξουν επιπτώσεις αν συνεχίσει να το κάνει.
- Είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσετε ένα παιδί που έχει μυστικά ή σας λέει ψέματα. Εξηγήστε του γιατί το να λέει ψέματα είναι λάθος και δώστε έμφαση στο πόσο εκτιμάτε την ειλικρίνεια –συζητήστε μαζί του για να ανακαλύψετε αν υπάρχουν λόγοι που το παιδί λέει ψέματα και έχει μυστικά. Σεβαστείτε την όλο και αυξανόμενη ανάγκη του παιδιού για ιδιωτικότητα και ανεξαρτησία, καθώς μεγαλώνει –μπορεί να μην θέλει να σας λέει τα πάντα, και με το να επιμένετε το αναγκάζετε να σας πει ψέματα. Σημασία έχει να ξέρει ότι εσείς είστε ανοιχτοί για να ακούσετε τα πάντα, χωρίς διάθεση για κριτική αλλά για να το βοηθάτε σε ό,τι χρειάζεται.
