Τι είναι τα εμβόλια και τι κάνουν στον οργανισμό;
Τα εμβόλια είναι αντιγόνα, δηλαδή εξασθενημένα ή νεκρά μικρόβια ή ιοί ή τμήμα (πρωτεΐνη) του μικροβίου ή του ιού, ακίνδυνα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Στόχος είναι η μίμηση της φυσικής λοίμωξης, δηλαδή η διέγερση του ανοσολογικού συστήματος του οργανισμού, με σκοπό να παράγει αντισώματα, τα οποία κατευθύνονται εναντίον συγκεκριμένου μικροοργανισμού από τον οποίο έχει παρασκευαστεί το εμβόλιο. Έτσι, το παιδί που έχει αντισώματα για οποιοδήποτε συγκεκριμένο νόσημα, δεν θα αρρωστήσει εάν στο μέλλον έρθει σε επαφή με άτομο που πάσχει από τη συγκεκριμένη νόσο. Με τον τρόπο αυτό προλαμβάνονται και εκριζώνονται τα λοιμώδη νοσήματα σε μία περιοχή ή χώρα, όταν ο εμβολιασμός επεκταθεί σε ποσοστό πάνω από 95% των παιδιών και του επίνοσου πληθυσμού των ενηλίκων.
Πότε πρέπει να εμβολιαστεί ένα παιδί;
Η ανοσοποίηση ενός ατόμου πρέπει να γίνεται στη μικρότερη δυνατή ηλικία έτσι ώστε να προλαμβάνεται η νόσηση. Η κατάλληλη ηλικία για την ανοσοποίηση ενός ατόμου, έναντι συγκεκριμένης νόσου, επιλέγεται με βάση την ηλικία στην οποία απαντάται συχνότερα η νόσος και την ικανότητα του οργανισμού να αναπτύξει αντισώματα. Tα εμβόλια που συνιστώνται, ανάλογα με την ηλικία για τον συστηματικό εμβολιασμό των παιδιών μέχρι την ηλικία 18 ετών, φαίνονται στον σχετικό πίνακα.
Τα μεσοδιαστήματα μεταξύ των εμβολίων επίσης φαίνονται στον πίνακα. Εάν τα μεσοδιαστήματα μεταξύ των εμβολιασμών είναι μεγαλύτερα από τα αναγραφόμενα, τονίζεται ότι δεν πρέπει να επαναλαμβάνονται δόσεις, αλλά να συνεχίζεται ο εμβολιασμός για την συμπλήρωση του αριθμού των δόσεων. Στις περιπτώσεις που παραλείπονται δόσεις εμβολίων και δεν γίνονται στην ενδεικνυόμενη ηλικία, θα πρέπει να χορηγούνται στην επόμενη επίσκεψη στον παιδίατρο ή οποτεδήποτε είναι εφικτό.
Μπορούν να γίνονται ταυτόχρονα διαφορετικά εμβόλια;
Είναι δυνατόν να χορηγηθούν ταυτόχρονα όσα αντιγόνα θέλουμε, σε διαφορετικό σημείο εμβολιασμού αν φέρονται σε διαφορετική συσκευασία, αρκεί να τηρούνται τα απαραίτητα μεσοδιαστήματα μεταξύ των δόσεων και να συμπληρώνονται οι απαραίτητες δόσεις στην κατάλληλη ηλικία. Η ταυτόχρονη χορήγηση εμβολίων συνιστάται γιατί δεν επηρεάζει την αντισωματική απάντηση και δεν αυξάνει τις ανεπιθύμητες ενέργειες. Τα πολυδύναμα εμβόλια 5-δύναμα και 6-δύναμα διευκολύνουν την ταυτόχρονη ανοσοποίηση με πολλά αντιγόνα και λιγότερες ενέσεις, με αποτέλεσμα την καλύτερη εμβολιαστική κάλυψη, γι' αυτό και ενδείκνυνται.
Το χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών πρέπει να αναπροσαρμόζεται κάθε χρόνο, σύμφωνα με τις νέες γνώσεις στον τομέα της ανοσοποίησης, τα νέα εμβόλια ή τους νέους συνδυασμούς εμβολίων που διατίθενται στο εμπόριο και τα επιδημιολογικά δεδομένα κάθε χώρας. Για το έτος 2014-2015 το χρονοδιάγραμμα που προτείνεται για την Ελλάδα φαίνεται στον πίνακα. Σχετικά πρόσφατα διατέθηκε στο εμπόριο και το εμβόλιο κατά της μηνιγγίτιδας από μηνιγγιτιδόκοκκο οροομάδαs B (Bexsero), το οποίο δεν έχει ακόμη συμπεριληφθεί στο χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών και δεν αποζημιώνεται. Είναι αποτελεσματικό, ασφαλές και μπορεί να χορηγείται από την ηλικία των 2 μηνών.
Μπορεί το εμβόλιο να προκαλέσει επιπλοκές ή νόσο στο παιδί;
Μερικοί γονείς είναι παραπληροφορημένοι και διστάζουν να εμβολιάσουν το παιδί τους, για τον πιθανό κίνδυνο επιπλοκών. Ήπιες επιπλοκές μπορεί να εμφανιστούν τα δύο πρώτα εικοσιτετράωρα μετά τον εμβολιασμό, όπως πυρετός και πόνος ή ερυθρότητα στο σημείο της ένεσης. Σοβαρές επιπλοκές, όμως, όπως αλλεργική αντίδραση στα συστατικά του εμβολίου, σπασμοί ως συνέπεια υψηλού πυρετού ή νόσος από το εμβόλιο, είναι πολύ σπάνιες, αναστρέψιμες και πολύ πιο ήπιες αντιδράσεις απ' ό,τι αν το παιδί δεν εμβολιαστεί και τελικά αρρωστήσει.
Ποιες είναι οι αντενδείξεις και πού χρειάζεται προσοχή στη χορήγηση εμβολίων;
Αντένδειξη για τη χορήγηση οποιουδήποτε εμβολίου αποτελεί το ιστορικό σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης σε προηγούμενη δόση. Τα εμβόλια από ζώντες εξασθενημένους ιούς ή μικρόβια πρέπει να αποφεύγονται σε άτομα με συγγενή ή επίκτητη διαταραχή του ανοσολογικού συστήματος, γιατί σπάνια μπορεί να προκαλέσουν νόσο. Ο εμβολιασμός πρέπει να αναβάλλεται κατά τη διαδρομή οξέων εμπυρέτων νοσημάτων και σε άτομα που παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.
Πόσο καιρό προστατεύει ο εμβολιασμός το παιδί;
Εξαρτάται από το εμβόλιο. Σε μερικά εμβόλια χρειάζεται να γίνεται επαναληπτική δόση ανά τακτά χρονικά διαστήματα, όπως της διφθερίτιδας και του τετάνου, τα οποία γίνονται ανά δεκαετία. Ο παιδίατρός σας θα σας ενημερώνει για τα νέα εμβόλια που κυκλοφορούν και την συχνότητα των επαναληπτικών δόσεων.
Συμπέρασμα
Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι τα εμβόλια αποτελούν τον μοναδικό αποτελεσματικό τρόπο πρόληψης σοβαρών μεταδοτικών ασθενειών. Στις χώρες όπου εφαρμόζεται συστηματικός μαζικός εμβολιασμός έχουν σωθεί εκατομμύρια παιδικές ζωές. Η ανοσοποίηση αποτρέπει τη νόσηση, την αναπηρία και το θάνατο από πολλές ασθένειες όπως η πολιομυελίτιδα, η ηπατίτιδα Β, η ιλαρά, η ερυθρά, ο κοκκύτης, η διφθερίτιδα, ο τέτανος ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, η πνευμονία και η μηνιγγίτιδα.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) προειδοποιεί ότι κάθε παιδί έχει το δικαίωμα και αξίζει μια ζωή απαλλαγμένη από ασθένειες που μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό. Γι' αυτό και οι γονείς πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στην ασφάλεια και την εφαρμογή του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού, που αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα κάθε χώρας.
*Βασιλική Συριοπούλου, Ομότιμη Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονική Συνεργάτις Παίδων ΜΗΤΕΡΑ
Πηγή: Art of Life & Health
