«Ήταν η νύχτα πριν ν’ ανοίξουν και πάλι τα σχολεία. Μία νύχτα που, ως δασκάλα, μου προκαλούσε πάντα ανάμικτα συναισθήματα, νευρικότητα κι ενθουσιασμό μαζί.
Το άλλο πρωί η αίθουσα γέμισε με ολοκαίνουργιες τετράχρονες φατσούλες και τις οικογένειές τους. Ένα πιτσιρίκι με πλησίασε χαμογελώντας και η μητέρα του έκανε τις συστάσεις, “από εδώ ο Τζόναθαν.” “Χαίρομαι που σε γνωρίζω Τζόναθαν”, του είπα, “και αυτή μαζί σου ποια είναι;” συνέχισα, κοιτάζοντας τη μαμά του. “Η μαμά μου”, απάντησε ο μικρός δείχνοντας ν’ απορεί που ρωτάω κάτι τόσο αυτονόητο.
Εκείνο το βράδυ, αφού έβαλα την κορούλα μου για ύπνο, η φωνή του μικρού αντήχησε στ’ αυτιά μου: “Η μάνα μου.” “Η μάνα μου.”
Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, γνώρισα καλύτερα τον Τζόναθαν και τους συμμαθητές τους και τους αγάπησα όλους. Οι περισσότεροι ήταν αρκετά τυχεροί ώστε να έχουν τις μαμάδες τους στο σπίτι, να τους αγαπούν, να τους φροντίζουν και να τους νοιάζονται, παρούσες πάντα στις εκδηλώσεις του σχολείου μας και της τάξης μας. Όταν έφτασε, λοιπόν, η Ημέρα της Μητέρας, ήξερα πως πρέπει να ετοιμάσω κάτι εξαιρετικό για ‘κείνες. Βρήκα ένα χαριτωμένο ερωτηματολόγιο με τίτλο “Για τη μητέρα μου”, το μοίρασα στα παιδιά και κάθισα δίπλα τους μέχρι να το συμπληρώσουν.
“Πως λένε τη μαμά σου;”
“Δεν ξέρω”
“Εεεε, πως τη φωνάζει ο μπαμπάς σου;”
“Δεν ξέρω.”
“Που δουλεύει η μαμά σου;”
“Δε δουλεύει.”
“Και τι κάνει η μαμά όταν εσύ είσαι στο σχολείο;”
“Καθαρίζει αυτά που λέρωσα”, είπε ένα παιδί. “Μου αγοράζει παιχνίδια”, είπε ένα άλλο.
“Με περιμένει”, απάντησε ένα τρίτο.
“Τι εννοείς σε περιμένει;” απόρησα εγώ.
“Με φέρνει κι ύστερα περιμένει να τελειώσω το σχολείο για να με πάρει σπίτι.”
“Όλη την ώρα που εσύ είσαι στο σχολείο;” επέμεινα εγώ.
“Ναι”, επέμεινε κι αυτό.
“Δεν ξέρω τι κάνει”, μου είπε ένα άλλο παιδάκι.
“Είμαι σίγουρη ότι κάνει πολλά πράγματα. Τώρα, ας πούμε, που εσύ κάθεσαι εδώ και μιλάς μαζί μου, τι νομίζει ότι κάνει η μαμά;”
“Δεν ξέρω.”
“Τι είναι αυτό που της αρέσει πολύ να κάνει;” συνέχισα, αρχίζοντας να απελπίζομαι.
“Δεν ξέρω τι της αρέσει.”
Έγιναν πολλές ανάλογες κουβεντούλες. Σ’ όλη μου την τάξη, 3 στα 4 παιδάκια απάντησαν στις ερωτήσεις με τρόπο που έδειχνε πως αναγνωρίζουν την ύπαρξη της μητέρας τους, ότι είναι ένας κανονικός άνθρωπος με σκέψεις, συναισθήματα και ανάγκες.
Στο δικό μου σπίτι, είμαι μητέρα. Στην τάξη, καλούμαι ν’ αντικαταστήσω 17 μητέρες. Μερικές φορές νιώθω σα να είμαι χρήσιμη μόνο για τα χέρια μου. “Θα μου το ανοίξετε αυτό;” “Μπορείτε να μου δέσετε το κορδόνι μου;” “Θέλω κι άλλο νερό.” Παλεύω διαρκώς για μία θέση στην συνείδησή τους, κάτι περισσότερο από απλώς “η δασκάλα μας”, κάτι πιο πολυδιάστατο, “άνθρωπος” ίσως. Εντός ορίων πάντα, διασκεδάζω όποτε μοιράζομαι προσωπικές εμπειρίες μαζί τους και λατρεύω να βλέπω την έκπληξη στα προσωπάκια τους όταν ανακαλύπτουν ότι δεν “ζω στο σχολείο”.
Οι περισσότεροι γνωρίζουν ότι τα παιδιά είναι απ’ τη φύση τους "εγωκεντρικά" και δεν εκπλήσσονται από τέτοιου είδους συμπεριφορές. Οι δασκάλες, πάλι, έχουν διδαχθεί όλες τη γνωστική εξελικτική θεωρία του Ζαν Πιαζέ: τα παιδιά μαθαίνουν ότι δεν φταίνε για τίποτα ούτε κρίνονται για κάτι. Κι όμως, καθώς άκουγα κάποιες απ’ τις απαντήσεις των μαθητών μου, δεν μπορούσα να μη συμπονώ τις μαμάδες για τον καθημερινό τους αγώνα. Βλέπετε, συχνά νιώθουμε πως ό,τι κι αν κάνουμε όχι μόνο δεν εκτιμάται, μα ούτε καν παρατηρείται. Τα παιδιά μας δείχνουν να πιστεύουν ότι υπάρχουμε αποκλειστικά για να εξυπηρετούμε τις ανάγκες τους, όχι ευθέως ίσως, αλλά σίγουρα με τις πράξεις τους.
Η παρουσία της μαμάς στη ζωή τους είναι τόσο καθολική που τη θεωρούν αυτονόητη, κάτι που, όμως, την τοποθετεί συγχρόνως στο παρασκήνιο. Τα παιδιά μας συχνά δεν ξέρουν καν τι κάνουμε και ποιες είμαστε. Η δουλειά μιας μάνας είναι σκληρή και, συχνά, περνά απαρατήρητη. Κι όμως, εμείς βάζουμε τον εγωισμό μας στην άκρη για χάρη των συναισθηματικών αναγκών των παιδιών μας.
Αγάπη σημαίνει θυσία. Τα παιδιά σου σε αγαπούν. Έχουν ανάγκη να σε βλέπουν και να σε γνωρίζουν. Σου αξίζει να γνωρίζουν ποια είσαι. Γι’ αυτό πέρνα μαζί τους όσο χρόνο χρειάζεται για να μάθετε ο ένας τον άλλον, ακόμη κι αν σου φαίνεται ότι δεν τους νοιάζει. Είσαι σημαντική. Μπορεί να νιώθεις αόρατη, αλλά εγώ σε βλέπω.»
