1. Ενθάρρυνση κι υπομονή
Εάν το παιδί είναι ηλικίας έως 2 ετών, μπορείτε να το ενθαρρύνετε να παράγει ήχους αποτελούμενους από απλά συμπλέγματα συμφώνων-φωνηέντων, όπως «ντα», «μπα», «γκα» κ.λπ. Το παιδί θα προσπαθήσει να επικοινωνήσει μαζί σας κι αξίζει να θυμάστε ότι τη μεγαλύτερη σημασία την έχει η αποτελεσματικότητα της επικοινωνίας κι όχι το μέσο (τουλάχιστον σ’ αυτήν, την αρχική αναπτυξιακή φάση). Αφού το παιδί επικοινωνήσει με νοήματα, χειρονομίες και γκριμάτσες θα έρθουν και οι λέξεις που θα αντικαταστήσουν όλα αυτά τα πρώιμα μέσα. Εάν ξέρετε ότι το παιδί γνωρίζει μια συγκεκριμένη λέξη ή «πρωτο-λέξη» δώστε του όσο χρόνο χρειάζεται για να τη διατυπώσει και μη βιαστείτε να του την αποσπάσετε σε καθεστώς πίεσης!
2. Πείτε «όχι» στα «μωρουδίστικα»
Ο γονιός πρέπει να παρέχει ορθά γλωσσικά μοντέλα, αφού εκείνος είναι το πρότυπο ομιλίας του παιδιού. Δεν χρειάζεται να διορθώνετε κάθε μικρό (και χαριτωμένο) λάθος που κάνει το παιδί στα πρώτα του γλωσσικά βήματα, αλλά έχει σημασία να μην αναπαράγετε τα λάθη αυτά. Χρησιμοποιήστε μικρές φράσεις με πολλά ρήματα και καινούργιες λέξεις εξηγώντας τη σημασία τους και μη φοβάστε να εντάξετε στο λεξιλόγιό σας πιο εξεζητημένες φράσεις ή λέξεις.
3. Η σημασία του διαβάσματος και του σωστού βιβλίου
Σημασία δεν έχει μόνο το παιδί να μπορεί να αναπαράγει εξεζητημένες λέξεις, αλλά και να έχει πρόσβαση σε τέτοιου είδους λεξιλόγιο με τρόπο ελκυστικό ώστε να το αφομοιώσει. Επιλέξτε βιβλία κατάλληλα για την ηλικία τους (από 2 ετών) με ζωντανές εικόνες, τρυφερά νοήματα και λόγο που θα βοηθήσει στην ενίσχυση της ομιλίας τους. Η σειρά βιβλίων της Λίνας Σωτηροπούλου «Πίκο και Λόλα» περιλαμβάνει τέσσερα παιδικά βιβλία γραμμένα με έμμετρο λόγο που τραβά την προσοχή των παιδιών αυτής ακριβώς της ηλικίας και βοηθά στη μίμηση και την αναπαραγωγή. Με πρωταγωνιστές δυο αχώριστους φίλους -ένα σκυλάκι κι ένα κουνελάκι- η συγγραφέας φτιάχνει διασκεδαστικές ιστορίες που εξοικειώνουν τα μικρά παιδιά με έννοιες όπως η φιλία, η αποδοχή και η συνεργασία. Στο βιβλίο «Τα όνειρα», για παράδειγμα, ο ένας ήρωας νυστάζει ενώ ο άλλος δεν χορταίνει παιχνίδι και πρέπει να βρεθεί μια συμβιβαστική λύση, ενώ στο «Ταξίδι στο φεγγάρι» οι δύο φίλοι σχεδιάζουν μαζί την κοινή τους περιπέτεια… στο φεγγάρι.
Ιδανική για μωρά και νήπια είναι και η σειρά «Διαβάζω και Διασκεδάζω» των εκδόσεων Μεταίχμιο, με ιστορίες γραμμένες σε στιχάκια και με κινούμενες εικόνες που θα κεντρίσουν την προσοχή του και θα ενεργοποιήσουν τη φαντασία τους.
4. Μίμηση και βλεμματική επαφή
Κοιτάξτε στα μάτια το παιδί και δείξτε του με εξωγλωσσικά μέσα ότι ανταποκρίνεστε στον όποιο κώδικά του. Μιμηθείτε τους ήχους που παράγει και τις εκφράσεις του προσώπου του για να τονώσετε την επικοινωνία σας αλλά και για να κάνετε το πρώτο βήμα έτσι ώστε να σας μιμηθεί μετά κι εκείνο.
5. Περιγραφές και… φλυαρία
Αναγνωρίστε χρώματα, αντικείμενα, τα μέρη του σώματος και ήχους που κάνουν τα ζωάκια σε κάθε ευκαιρία. Ονοματίστε ό,τι βλέπετε και περιγράψτε το ακόμα κι αν η περιγραφή σας ξέρετε ότι δεν θα γίνει 100% αντιληπτή. Περιγράψτε σαν σχολιαστής ποδοσφαιρικού αγώνα (χωρίς την αστεία φωνή και τις κραυγές πανηγυρισμού) ό,τι κάνετε εκείνη τη στιγμή, από το φαγητό που μαγειρεύετε ως το ντύσιμο και το πλύσιμο το μωρού.
6. Εμπλουτισμός των φράσεων του μωρού
Μέχρι την ηλικία των τριών ετών, το παιδί εμπλουτίζει με μεγάλη ταχύτητα το λεξιλόγιό του και από τα δύο του χρόνια αρχίζει σιγά-σιγά να συνδυάζει λέξεις φτιάχνοντας μικρές φράσεις. Ενισχύστε την παραγωγή λόγου εμπλουτίζοντας τις μικρές φρασούλες του παιδιού με επιπλέον λέξεις –αν, για παράδειγμα, πει «πατάτες», απαντήστε του «ναι, θα φάμε πατάτες». Εκτός από την επέκταση των φράσεων, μπορείτε να κάνετε στο παιδί ερωτήσεις που δεν απαντώνται με «ναι» και «όχι» ή ερωτήσεις επιλογής, αντί, για παράδειγμα, να ρωτήσετε «θέλεις να φάμε;», ρωτήστε «τι προτιμάς να φας;».
