Ο Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος κ. Χάρης Χηνιάδης δίνει απαντήσεις σε εύλογα ερωτήματα μας σχετικά με τον ύπουλο ιό που μαστίζει εκατομμύρια γυναίκες.
Τι ακριβώς είναι ο HPV
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων βασίζεται στο DNA μας και μολύνει το δέρμα και τις βλεννογόνες μεμβράνες των ανθρώπων και ορισμένων ζώων. Μέχρι σήμερα έχουν αναγνωρισθεί 120 τύποι του ιού που προσβάλλουν τον άνθρωπο, εκ των οποίων οι 40 είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενοι. «Οι υπόλοιποι μπορούν να μεταδοθούν ακόμα και με την δερματική επαφή, καθώς δεν αφορούν όλοι οι ιοί τα σεξουαλικά όργανα», λέει ο κ. Χηνιάδης.
Τι σχέση έχει με τον Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας
Σύμφωνα με τον γυναικολόγο «υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι του ιού. Αυτοί μπορεί να προκαλέσουν κονδυλώματα, μυρμηγκιές, θηλώματα στο δέρμα, να αποικήσουν τον τράχηλο της μήτρας και να προκαλέσουν ή να μην προκαλέσουν προκαρκινικές αλλαγές στα κύτταρά του. Έτσι, μόνο κάποιοι από τους τύπους του ιού είναι συνδεδεμένοι με τον καρκίνο του τραχήλου και ονομάζονται ‘υψηλού κινδύνου΄. Ωστόσο, υπάρχει περίπτωση ένα άτομο να εκτεθεί σε περισσότερους από έναν τύπους του ιού –π.χ. σε κάποιους χαμηλού και σε κάποιους υψηλού κινδύνου».
Ωστόσο, συμπληρώνει ο ειδικός, «οι περισσότεροι φορείς δεν παρουσιάζουν ποτέ καρκίνο του τραχήλου. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συνήθως αναπτύσσεται μετά από πολλά χρόνια, ειδικά σε γυναίκες που δεν έχουν κάνει τεστ Παπ για τουλάχιστον πέντε χρόνια.»
Πώς θα καταλάβει μία γυναίκα αν έχει προσβληθεί από HPV
Ο ιός σε γενικές γραμμές είναι ασυμπτωματικός και δεν γίνεται αντιληπτός από την/τον ασθενή, παρά μόνο στην περίπτωση ανάπτυξη γεννητικών οξυτενών κονδυλωμάτων (στα έξω γεννητικά όργανα). Τα κονδυλώματα δεν είναι καρκινογόνα. «Αν, όμως, ο HPV εμφανιστεί στο τεστ Παπ και στην συνέχεια στο HPV-test που θα προτείνει ο γιατρός, αυτό σημαίνει πως έχουν δημιουργηθεί αλλαγές στον τράχηλο της γυναίκας, οι οποίες δεν προεξέχουν -όπως συνήθως τα κονδυλώματα- και που μπορεί να είναι καλοήθεις ή δυνητικά κακοήθεις», λέει ο κ. Χηνιάδης.
Άλλες μορφές του ιού, ακόμα κι αν επηρεάζουν τα γεννητικά όργανα δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα. Γι’αυτό, άλλωστε, ο ιός είναι πιθανό να μεταδοθεί από ένα άτομο σε ένα άλλο, ακόμα κι αν το μολυσμένο άτομο δεν έχει παρουσιάσει σύμπτωμα. Όπως, μάλιστα, συμπληρώνει ο γυναικολόγος, «το 75% των ανθρώπων σήμερα κουβαλούν στελέχη του ιού».
Προφύλαξη και μετάδοση
Το ανδρικό προφυλακτικό μειώνει αποδεδειγμένα την πιθανότητα μετάδοσης του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, όμως δεν την αποκλείει πλήρως. Για την ακρίβεια, όπως λέει ο κ. Χηνιάδης, «οποιοσδήποτε είναι σεξουαλικά ενεργός μπορεί να κολλήσει τυχαία αυτόν τον κοινό ιό. Οι τρόποι για να μειωθεί ο κίνδυνος είναι μη ερχόμενος σε σεξουαλική επαφή ή ερχόμενος σε επαφή με έναν μόνο σύντροφο, ο οποίος έρχεται σε επαφή μόνο με αυτόν».
Μάλιστα, όπως ο ίδιος συμπληρώνει, οι άνθρωποι που έχουν πολλούς συντρόφους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο και για άλλη σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Επιπλέον, όταν κάποιος έχει HPV δεν εκτίθεται πάλι στον ίδιο τύπο του ιού –πιθανώς λόγω αντίστασης του ανοσοποιητικού συστήματος σε αυτόν. Ωστόσο, είναι πιθανό να μολυνθεί με έναν διαφορετικό τύπο HPV, από έναν νέο σύντροφο.
Υπάρχει θεραπεία;
Η θεραπεία του HPV εξαρτάται, καταρχήν, από την μορφή του. «Αν, μιλάμε για καλοήθεις οξυτενείς βλάβες μπορεί να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι όπως λέιζερ, διαθερμία, κρυοπηξία ή και φαρμακευτική αγωγή για αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του ιού –και όχι οριστική εκρίζωσή του. Αν πρόκειται για βλάβη στον τράχηλο, η γυναίκα θα πρέπει να διακόψει το κάπνισμα και ο γιατρός να τηρήσει στάση αναμονής, με τακτική παρακολούθηση, καθώς έχει αποδειχθεί πως το 88% των περιπτώσεων αυτοϊάται», εξηγεί ο γυναικολόγος. Από εκεί και πέρα, θα αποφασισθεί αν απαιτείται κάποια άλλη παρέμβαση στον τράχηλο.
Τι γίνεται με το εμβόλιο του HPV;
Το HPV εμβόλιο δεν εμπεριέχει τον ίδιο τον ιό ή τμήμα του, οπότε δεν μπορεί να μολύνει τον οργανισμό. Για την ακρίβεια, περιέχει μία πρωτεΐνη του ιού που παράγεται με τεχνητό τρόπο στο εργαστήριο, η οποία μιμείται τη φυσική λοίμωξη και παράγει αντισώματα στον οργανισμό. Πρόκειται για το μοναδικό μέσο πρωτογενούς πρόληψης από τον ιό που προκαλεί καρκίνο. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να παραλείπεται από την γυναίκα ο ετήσιος κυτταρολογικός έλεγχος με τεστ Παπ.
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν δύο προφυλακτικά εμβόλια για την πρόληψη από τον HPV, τα οποία χορηγούνται σε δόσεις με ενδομυϊκές ενέσεις. Προϋπόθεση για να εμβολιαστεί μία γυναίκα είναι η ηλικίας της να είναι μεταξύ 12 και 26 ετών, ενώ ιδανικά δεν θα πρέπει να έχει ξεκινήσει η σεξουαλική της δραστηριότητα. Η δε αποτελεσματικότητα και των δύο εμβολίων προσεγγίζει το 100% στην πρόληψη δύο εκ των πιο κοινών ογκογόνων τύπων HPV.
Ως προς του άνδρες, υπάρχει αντίστοιχο εμβόλιο «στα σκαριά», το οποίο όμως δεν έχει πάρει άδεια ακόμα προκειμένου να κυκλοφορήσει ευρέως στο εμπόριο.
Κινδυνεύουν και οι άνδρες;
Σύμφωνα με τον κ. Χηνιάδη, τις περισσότερες φορές οι άνδρες, καθώς δεν έχουν τράχηλο, δεν αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τις γυναίκες, ακόμη κι αν φέρουν τους ιούς υψηλού κινδύνου.
HPV και εγκυμοσύνη
Σύμφωνα με τις έρευνες που έχουν γίνει, ο ιός HPV δεν σχετίζεται άμεσα με τη γονιμότητα. Επίσης, αν μία γυναίκα είναι φορέας του ιού και μείνει έγκυος μπορεί να προχωρήσει με την κύησή της κανονικά, καθώς δεν υπάρχει κίνδυνος να μεταδώσει τον ιό στο παιδί κατά την κύηση ή κατά τον τοκετό.
Αυτό που τονίζει ο κ. Χηνιάδης απευθυνόμενος σε γυναίκες-φορείς του ιού που θέλουν να τεκνοποιήσουν είναι να μην κάνουν, εκτός αν είναι απολύτως απαραίτητο, κολποσκοπήσεις και αφαιρέσεις κομματιών του τραχήλου, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε να τους δημιουργήσει προβλήματα στην προσπάθειά τους να κάνουν παιδί.
