Η αλήθεια είναι πως η ανία είναι φυσιολογικό συναίσθημα, που ενίοτε κάνει και καλό! Όλοι τη βιώνουμε, μικροί και μεγάλοι. Όμως, όταν ένα παιδί φαίνεται να βαριέται συνεχώς, να μην ενθουσιάζεται με τίποτα, να αποσύρεται από δραστηριότητες και να μην βρίσκει χαρά ούτε σε ό,τι κάποτε αγαπούσε, τότε είναι σημαντικό να δούμε πιο προσεκτικά τι συμβαίνει.
Είναι απλώς φάση;
Οι ειδικοί εξηγούν πως τα παιδιά περνούν συχνά φάσεις όπου η βαρεμάρα είναι μέρος της εξελικτικής τους πορείας. Καθώς μεγαλώνουν, αλλάζουν τα ενδιαφέροντά τους, επαναπροσδιορίζουν τις ανάγκες τους και συχνά «ξεφουσκώνουν» απέναντι σε πράγματα που κάποτε τους ενθουσίαζαν.
Είναι επίσης πιθανό να βαριούνται όταν δεν υπάρχει κάτι δομημένο, όταν δεν έχουν σαφή κατεύθυνση ή όταν καλούνται να μείνουν χωρίς οθόνες ή εξωτερικά ερεθίσματα. Η πλήξη σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι κακή: μπορεί να λειτουργήσει ως σκανδάλη δημιουργικότητας.
Όμως, η ανία δεν πρέπει να είναι ο κανόνας. Αν γίνεται μόνιμη, γενικευμένη και συνοδεύεται από άλλες αλλαγές στη συμπεριφορά, τότε ίσως δείχνει κάτι πιο σύνθετο.
Τα σημάδια που πρέπει να προσέξεις
Αν το παιδί:
-
Δείχνει αδιάφορο για φίλους, παιχνίδια ή εξόδους
-
Δεν χαίρεται εύκολα, ακόμα και σε αγαπημένες δραστηριότητες
-
Αντιδρά με εκνευρισμό ή παραίτηση όταν του προτείνεις κάτι
-
Εκφράζει θλίψη ή νωθρότητα συχνά
-
Παρουσιάζει αλλαγές στον ύπνο, στην όρεξη ή στη σχολική του απόδοση
... τότε ίσως η βαρεμάρα που εκφράζει είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μια συζήτηση με ειδικό ψυχικής υγείας είναι η πιο ασφαλής κίνηση.
Η βαρεμάρα ως έκφραση συναισθημάτων
Πολλές φορές, το «βαριέμαι» σημαίνει απλώς «δεν ξέρω πώς να γεμίσω το κενό που νιώθω». Το παιδί δεν έχει ακόμα τα εργαλεία να εκφράσει ότι μπορεί να αισθάνεται μοναξιά, άγχος, θυμό ή θλίψη. Χρησιμοποιεί τη λέξη «βαριέμαι» γιατί είναι ο πιο εύκολος τρόπος να περιγράψει ένα μπερδεμένο συναίσθημα.
Επιπλέον, σε κάποιες περιπτώσεις, η επίμονη ανία μπορεί να είναι ένδειξη πρώιμης κατάθλιψης ή γενικευμένου άγχους – γι’ αυτό και η παρατήρηση από τον γονιό είναι κρίσιμη.
Η υπερδιέγερση και το σύνδρομο του «όλα τώρα»
Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο ταχύτητα, ήχους, εικόνες, πληροφορία. Τα παιδιά μαθαίνουν να καταναλώνουν ερεθίσματα χωρίς να καλλιεργούν ουσιαστικά την ικανότητα της συγκέντρωσης ή της υπομονής. Όταν λοιπόν δεν έχουν πρόσβαση σε οθόνες ή έντονη δραστηριότητα, μένουν μετέωρα. Η σιωπή τους τρομάζει. Το «κενό» τους φαίνεται αφόρητο.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως είναι αδύναμα. Σημαίνει ότι χρειάζονται εκπαίδευση στο να διαχειρίζονται τον ελεύθερο χρόνο τους, να αναπτύσσουν πρωτοβουλία, να χτίζουν δημιουργικές ασχολίες.
Πώς μπορείς να βοηθήσεις
-
Άκου χωρίς να διορθώνεις. Όταν σου λέει «βαριέμαι», μην σπεύδεις να του προτείνεις κάτι. Δώσε του χρόνο να εκφραστεί.
-
Μάθε του να αντέχει τη βαρεμάρα. Είναι χρήσιμο εργαλείο ανάπτυξης φαντασίας.
-
Αποσύνδεσέ το από τις οθόνες για κάποιες ώρες την ημέρα, έστω κι αν γκρινιάζει στην αρχή.
-
Ενθάρρυνέ το να κάνει απλά πράγματα: ένα επιτραπέζιο, μαγείρεμα μαζί, φύτεμα λουλουδιών.
-
Συζήτησε για τα συναισθήματά του. Βοήθησέ το να δώσει λέξεις στο μέσα του.
-
Μην γεμίζεις το πρόγραμμά του υπερβολικά. Χρειάζεται και πλήξη για να ανθίσει η δημιουργία.
Δεν είναι λόγος πανικού!
Η φράση «το παιδί μου βαριέται τα πάντα» δεν είναι λόγος πανικού, αλλά ευκαιρία για παρατήρηση και σύνδεση. Ίσως είναι φάση. Ίσως είναι κάλεσμα για περισσότερο χρόνο μαζί. Ίσως είναι ένα καμπανάκι για κάτι που το παιδί δεν ξέρει πώς να πει.
Ο ρόλος μας ως γονείς δεν είναι να γεμίζουμε κάθε κενό, αλλά να διδάσκουμε στα παιδιά πώς να το μετατρέπουν σε χώρο για φαντασία, σύνδεση και ελευθερία. Κι αυτό είναι ένα από τα πιο όμορφα δώρα που μπορούμε να τους χαρίσουμε.