Η αλήθεια είναι πως, σε πολλές οικογένειες, τα παιδιά τοποθετούνται ασυνείδητα σε ρόλους: «ο έξυπνος», «η όμορφη», «η σπασικλοπούλα», «ο τεμπέλης», «η ευαίσθητη». Και όσο κι αν νομίζουμε ότι μεγαλώνοντας αποδεσμευόμαστε από αυτά τα κουτάκια, η σκιά τους μάς ακολουθεί. Ειδικά όταν το οικογενειακό περιβάλλον ενισχύει αυτά τα στερεότυπα, ακόμα και χωρίς πρόθεση.
Δεν είναι λίγοι οι ενήλικες που νιώθουν πως έζησαν μια ζωή στην προσπάθεια να αποδείξουν κάτι στους γονείς τους. Ότι αξίζουν. Ότι είναι αρκετοί. Ότι δεν είναι λιγότερο σημαντικοί από τα υπόλοιπα αδέρφια. Κι όσο αυτή η ανάγκη μένει ακάλυπτη, τόσο περισσότερο γίνεται εσωτερικός θόρυβος. Μια φωνή που σου ψιθυρίζει «δεν τα κατάφερες όπως περίμεναν» κάθε φορά που αποτυγχάνεις, κουράζεσαι ή απλώς είσαι άνθρωπος.
Όμως να το πούμε καθαρά: Δεν υπάρχει «αποτυχημένο παιδί» όταν δεν υπήρξε ίση ευκαιρία για αποδοχή. Δεν απέτυχες εσύ. Απέτυχε το πλαίσιο να σε κατανοήσει. Να σου δώσει χώρο να ανθίσεις με τον δικό σου ρυθμό, στα δικά σου μέτρα. Γιατί κάθε παιδί είναι μοναδικό και αξίζει να το αγαπούν όχι για όσα πετυχαίνει, αλλά για αυτό που είναι.
Χαρακτηριστικά του παιδιού που ένιωσε “το λιγότερο” μέσα στην οικογένεια
Ένα παιδί που μεγάλωσε με την αίσθηση πως ήταν το «αποτυχημένο», το «όχι αρκετά καλό» ή το «όχι όσο το άλλο» παιδί της οικογένειας, δεν βγαίνει ακέραιο από αυτή την εμπειρία. Συχνά, ακόμα κι αν δεν φαίνεται εξωτερικά, κουβαλάει βαθιά μέσα του πληγές που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα και τις σχέσεις του στην ενήλικη ζωή.
Μερικά χαρακτηριστικά που αναπτύσσει συνήθως ένα τέτοιο παιδί:
-
Χαμηλή αυτοπεποίθηση: Δυσκολεύεται να πιστέψει στον εαυτό του, να νιώσει περήφανο για τα επιτεύγματά του ή να αναγνωρίσει την αξία του. Συχνά νιώθει «λίγος» σε κάθε νέο εγχείρημα, ακόμα κι όταν οι ενδείξεις λένε το αντίθετο.
-
Τάση να τους έχει όλους ευχαριστημένους: Γίνεται άνθρωπος που παλεύει να μη στεναχωρήσει κανέναν, που βάζει πάντα τους άλλους πάνω από τις δικές του ανάγκες, που ζητά την επιβεβαίωση σε κάθε του βήμα. Η έγκριση των άλλων γίνεται το μέτρο της προσωπικής του αξίας.
-
Υπερβολική εξωστρέφεια και κοινωνικότητα: Μπορεί να φαίνεται ιδιαίτερα ανοιχτό, κοινωνικό και φιλικό, αλλά συχνά αυτή η εξωστρέφεια είναι ένας τρόπος να κρύψει την εσωτερική του ανασφάλεια ή να κερδίσει την προσοχή και την αποδοχή που του έλειψε.
-
Φόβος αποτυχίας: Κάθε λάθος του φαντάζει τεράστιο. Δεν αντέχει την αποτυχία, γιατί μέσα του έχει μάθει να τη συνδέει με την απόρριψη.
-
Δυσκολία στο να θέτει όρια: Έχοντας μάθει να προσαρμόζεται για να «χωρέσει» και να μην απογοητεύσει, δυσκολεύεται να πει «όχι», να προστατεύσει τον εαυτό του και να ζητήσει αυτό που πραγματικά χρειάζεται.
-
Αυτοσαμποτάζ: Ακόμα κι όταν κάτι καλό πάει να του συμβεί, μπορεί να το χαλάσει ασυνείδητα. Γιατί βαθιά μέσα του, δεν πιστεύει ότι του αξίζει.
Αν κάποτε ένιωσες πως δεν ήσουν αρκετός...
Αν κάποτε ένιωσες πως δεν ήσουν αρκετός ή αρκετή, να θυμάσαι: Δεν είσαι το παιδί που δεν τα κατάφερε. Είσαι ο ενήλικας που προσπαθεί, καθημερινά, με ό,τι κουβαλάει στην ψυχή του. Και μόνο αυτό σε κάνει άξιο θαυμασμού.
Δεν χρειάζεται πια να αποδείξεις τίποτα σε κανέναν. Η αγάπη που σου έλειψε, η αποδοχή που δεν πήρες — μπορείς τώρα να την προσφέρεις εσύ στον εαυτό σου. Με καλοσύνη. Με φροντίδα. Με συγχώρεση.
Γιατί τελικά, οι ρόλοι μέσα στην οικογένεια μπορεί να είναι ένα ξεκίνημα, αλλά δεν είναι η ιστορία σου. Μπορείς να την ξαναγράψεις. Να πάρεις τη ζωή στα χέρια σου. Και να είσαι εσύ ο γονιός που χρειαζόσουν κάποτε.