«Δεν σε αντέχω άλλο»: Μια φράση που πονάει όσο κι αν ειπωθεί «πάνω στα νεύρα»
Αυτή η φράση ακούγεται πιο συχνά απ’ όσο νομίζουμε. Ένας γονιός θυμώνει, φτάνει στα όριά του και ξεστομίζει το «Δεν σε αντέχω άλλο». Μπορεί να μην το εννοεί, να είναι ένα αυθόρμητο ξέσπασμα. Όμως, για το παιδί, αυτή η φράση δεν είναι απλώς λόγια. Είναι ένα μήνυμα απόρριψης.
Το παιδί ακούει: «Δεν είμαι αγαπητό», «Ενοχλώ», «Κάτι κάνω λάθος». Και αυτές οι σκέψεις, αν επαναλαμβάνονται, ριζώνουν βαθιά μέσα του. Η αυτοεκτίμησή του τραυματίζεται, η ασφάλεια που νιώθει κοντά σου υποχωρεί, και εκεί που θα μπορούσε να βρει κατανόηση, βρίσκει απόσταση.
Οι ψυχολόγοι εξηγούν ότι τέτοιες φράσεις, ακόμα κι αν ειπωθούν σπάνια, χαράζουν στη μνήμη του παιδιού την αίσθηση πως δεν είναι «αρκετό». Κι αυτή η πεποίθηση μπορεί να το ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή του, επηρεάζοντας τις σχέσεις, την αυτοπεποίθηση και τον τρόπο που διαχειρίζεται τις δικές του συγκρούσεις.
Οι λέξεις έχουν δύναμη: Δεν εκτονώνουν, δημιουργούν ρωγμές
Όταν ο θυμός ξεχειλίζει, ο εγκέφαλος λειτουργεί διαφορετικά. Η αδρεναλίνη ανεβαίνει, η λογική «σιωπά» και το συναίσθημα παίρνει το τιμόνι. Εκείνη τη στιγμή, ο γονιός νομίζει πως αν φωνάξει, θα «εκτονωθεί». Στην πραγματικότητα όμως, δεν εκτονώνεται, απλώς μεταφέρει τον θυμό του στο παιδί.
Και το παιδί δεν έχει τα εργαλεία να τον διαχειριστεί. Δεν μπορεί να ξεχωρίσει αν φταις εσύ ή αν φταίει εκείνο. Έτσι, παίρνει όλο το βάρος πάνω του.
Αργότερα, μπορεί να ζητήσεις συγγνώμη, να το αγκαλιάσεις, να το εξηγήσεις. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Όμως η φράση έχει ήδη ειπωθεί, και το μυαλό του παιδιού την έχει ήδη «γράψει». Για αυτό χρειάζεται πρόληψη, όχι απλώς επανόρθωση.
Πώς να διαχειριστείς τον θυμό πριν σε παρασύρει
Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσεις τα σημάδια του θυμού: τον σφιγμένο λαιμό, την επιτάχυνση του ρυθμού, τη φωνή που αρχίζει να ανεβαίνει. Αν νιώσεις ότι πλησιάζεις το σημείο που θα ξεσπάσεις, πάρε μια ανάσα και… σταμάτα να μιλάς.
Πήγαινε σε άλλο δωμάτιο. Πλύνε τα χέρια σου με κρύο νερό. Μέτρησε μέχρι το δέκα. Όσο απλό κι αν ακούγεται, αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα είναι αρκετά για να ξαναπάρεις τον έλεγχο.
Μπορείς επίσης να χρησιμοποιήσεις μικρές φράσεις-«ανάσες», όπως:
- «Τώρα είμαι πολύ θυμωμένη, χρειάζομαι λίγο χρόνο να ηρεμήσω».
- «Δε θα μιλήσω τώρα γιατί θα πω πράγματα που δε θέλω».
- «Ας κάνουμε ένα διάλειμμα και θα το συζητήσουμε σε λίγο».
Με αυτό τον τρόπο, διδάσκεις στο παιδί σου έναν υγιή τρόπο διαχείρισης θυμού. Του δείχνεις ότι είναι ανθρώπινο να θυμώνουμε, αλλά μπορούμε να βρούμε τρόπο να το εκφράσουμε χωρίς να πληγώσουμε κανέναν.
Τι μπορείς να πεις αντί για το «Δεν σε αντέχω άλλο»
Όταν ο θυμός είναι έντονος, χρειάζεται να ξεχωρίσεις το παιδί από τη συμπεριφορά του. Δεν σε ενοχλεί το παιδί, σε ενοχλεί αυτό που έκανε. Αυτή η διάκριση είναι θεμελιώδης.
Αντί λοιπόν να πεις κάτι που το απορρίπτει, μπορείς να πεις:
– «Αυτή τη στιγμή με δυσκολεύει πολύ η συμπεριφορά σου».
– «Είμαι κουρασμένη και χρειάζομαι λίγο ησυχία για να σκεφτώ».
– «Μου είναι δύσκολο να σε ακούσω έτσι, θα μιλήσουμε όταν ηρεμήσουμε και οι δύο».
Αυτές οι φράσεις κρατούν τη σχέση ασφαλή. Δεν απορρίπτουν το παιδί, αλλά περιγράφουν την κατάσταση. Δίνουν το μήνυμα ότι ο θυμός δεν είναι απαγορευμένος, απλώς χρειάζεται όρια και τρόπο.
Τα παιδιά μαθαίνουν από τον τρόπο που τα αντιμετωπίζουμε όταν κάνουν λάθος
Στις στιγμές έντασης, το παιδί δεν χρειάζεται έναν τέλειο γονιό. Χρειάζεται έναν γονιό που ξέρει να επανέρχεται. Κάποιον που παραδέχεται τα λάθη του, που ζητά συγγνώμη, που δείχνει ότι η αγάπη δεν εξαφανίζεται όταν τα πράγματα δυσκολεύουν.
Η φράση «Δεν σε αντέχω άλλο» μπορεί να ειπωθεί μέσα από την κούραση, όχι από κακία. Όμως, το παιδί δεν ξέρει τη διαφορά. Για αυτό, την επόμενη φορά που θα φτάσεις στα όριά σου, θυμήσου: η αγάπη σου είναι η πιο δυνατή «παύση».
Μπορείς να σωπάσεις, να πάρεις ανάσα και να επιλέξεις τις λέξεις σου. Γιατί εκείνες οι λέξεις θα χτίσουν, μέρα με τη μέρα, τον τρόπο που το παιδί σου θα μάθει να αγαπά, να σέβεται και να συγχωρεί.