Η άρνηση για το σχολείο είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να έχει πολλές αιτίες. Μπορεί να σχετίζεται με τα μαθήματα, με κοινωνικές εμπειρίες, με συναισθηματική δυσφορία ή με παράγοντες που δεν γίνονται άμεσα αντιληπτοί. Το σημαντικό είναι να ακούσουμε τι πραγματικά θέλει να μας πει το παιδί.
Μπορεί να έχει μαθησιακές δυσκολίες
Ένας από τους πιο συχνούς λόγους που ένα παιδί λέει ότι δεν του αρέσει το σχολείο είναι επειδή δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της τάξης. Εάν ένα παιδί νιώθει ότι προσπαθεί αλλά δεν τα καταφέρνει, είναι φυσιολογικό να αναπτύξει αρνητικά συναισθήματα απέναντι στο χώρο που του προκαλεί άγχος και απογοήτευση.
Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες συχνά νιώθουν ότι υστερούν σε σχέση με τους συμμαθητές τους. Μπορεί να χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να κατανοήσουν νέες πληροφορίες ή να αισθάνονται πίεση όταν τους ζητείται να διαβάσουν δυνατά, να γράψουν ή να επιλύσουν ασκήσεις μέσα στην τάξη. Όταν τέτοια περιστατικά επαναλαμβάνονται, η φράση «δεν θέλω να πάω σχολείο» γίνεται αμυντικός μηχανισμός.
Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί δυσκολεύεται συστηματικά, μπορεί να βοηθήσει μια συζήτηση με τον εκπαιδευτικό ή ακόμη και μια αξιολόγηση από ειδικό ώστε να εντοπιστούν νωρίς τυχόν μαθησιακές ιδιαιτερότητες.
Όταν η σχολική ημέρα γίνεται μοναχική εμπειρία
Η κοινωνική ζωή του παιδιού είναι εξίσου σημαντική με την ακαδημαϊκή του πορεία. Αν το παιδί δεν έχει φίλους ή δυσκολεύεται να ενταχθεί σε μια ομάδα, τότε το σχολείο μπορεί να μοιάζει με ένα μέρος όπου νιώθει αόρατο ή μη αποδεκτό.
Παιδιά που δεν έχουν φιλίες μπορεί να λένε «δεν μου αρέσει το σχολείο» χωρίς να μπορούν να εξηγήσουν γιατί. Στην πραγματικότητα όμως βιώνουν μοναξιά, ανασφάλεια και αμηχανία στα διαλείμματα. Η σχολική αυλή για τα παιδάκια που δεν νιώθουν ότι ανήκουν κάπου μπορεί να γίνει ένα δύσκολο και κουραστικό περιβάλλον.
Η ενθάρρυνση συμμετοχής σε δραστηριότητες, παιχνίδια ή ομαδικά πρότζεκτ μπορεί να βοηθήσει το παιδί να χτίσει μικρές σχέσεις που θα του δώσουν αίσθημα κοινωνικής ασφάλειας.
Μπορεί να βιώνει bullying
Δυστυχώς, ένας σημαντικός λόγος άρνησης σχολείου είναι η φοβία που δημιουργείται από περιστατικά εκφοβισμού. Παιδιά που βιώνουν bullying σπάνια το λένε ανοιχτά. Αντίθετα, θα χρησιμοποιήσουν φράσεις όπως «βαριέμαι το σχολείο» ή «δεν περνάω καλά» για να περιγράψουν μια εμπειρία που δεν μπορούν ή φοβούνται να διατυπώσουν ξεκάθαρα.
Τα σημάδια μπορεί να είναι διακριτικά. Απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά, άγχος το πρωί, σωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλοι πριν τη σχολική ημέρα ή αυξημένη προσκόλληση στον γονιό μπορεί να λειτουργούν ως ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά.
Η επικοινωνία με το παιδί, η ενσυναίσθηση και η διακριτική διερεύνηση της καθημερινότητάς του βοηθούν να έρθει στην επιφάνεια η αλήθεια με τρόπο που το παιδί θα νιώσει ασφάλεια.
Όταν το άγχος ή η μελαγχολία επηρεάζουν αρνητικά την εμπειρία του σχολείου
Δεν είναι πάντα οι εξωτερικοί παράγοντες που δυσκολεύουν το παιδί. Μερικές φορές η δυσκολία βρίσκεται μέσα του. Παιδιά με αυξημένο άγχος, με χαμηλή αυτοεκτίμηση ή με γενική μελαγχολική διάθεση μπορεί να βιώνουν το σχολείο ως ένα περιβάλλον που τους επιβαρύνει συναισθηματικά.
Το άγχος μπορεί να προκύψει από πολλούς παράγοντες: την ανάγκη να τα καταφέρουν καλά, τις προσδοκίες των ενηλίκων, τον φόβο ότι θα εκτεθούν μπροστά σε συμμαθητές ή ακόμη και από την αίσθηση ότι δεν έχουν τον έλεγχο της ημέρας τους.
Σε αυτές τις περιπτώσεις η φράση «δεν μου αρέσει το σχολείο» δεν αφορά απαραίτητα το σχολείο αλλά το πώς νιώθει το παιδί για τον εαυτό του.
Πώς μπορεί να βοηθήσει ο γονιός
Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι να ακούσετε το παιδί. Να δώσετε προσοχή όχι μόνο στις λέξεις αλλά και στον τόνο της φωνής, στις μικρές παύσεις, στη γλώσσα του σώματος. Ρωτήστε με απλές, ανοιχτές ερωτήσεις όπως «τι σε δυσκολεύει πιο πολύ στη μέρα σου εκεί;». Δείξτε κατανόηση και αποφύγετε την πίεση ή τις ενοχές.
Μιλήστε με τον εκπαιδευτικό για να σχηματίσετε μια ολοκληρωμένη εικόνα και αναζητήστε βοήθεια από ειδικό αν παρατηρήσετε ότι η δυσφορία του παιδιού επιμένει.
Πάνω από όλα, δείξτε στο παιδί ότι δεν είναι μόνο του. Ότι είστε δίπλα του, έτοιμοι να το στηρίξετε, να βρείτε λύσεις μαζί και να κάνετε το σχολείο έναν χώρο όπου θα νιώθει ότι μπορεί να είναι χαρούμενο και ασφαλές!