Όμως οι ειδικοί συμφωνούν σε κάτι βαθιά απελευθερωτικό. Η καλή μητέρα δεν είναι η τέλεια μητέρα. Είναι η μητέρα που είναι αρκετά καλή. Η μητέρα που είναι εκεί. Η γυναίκα που προσπαθεί με συνέπεια και αλήθεια, όχι με υπερπροσπάθεια και ενοχές.
Η έννοια της αρκετά καλής μητέρας
Η θεωρία της αρκετά καλής μητέρας έγινε γνωστή από τον παιδοψυχίατρο Donald Winnicott, ο οποίος υποστήριξε ότι το παιδί δεν χρειάζεται έναν φροντιστή που να τα κάνει όλα σωστά. Χρειάζεται κάποιον που να του προσφέρει ασφάλεια, σταθερότητα και συναισθηματική διαθεσιμότητα. Αυτή η σταθερή αλλά όχι άψογη παρουσία βοηθά το παιδί να κατανοήσει την πραγματικότητα και να αναπτύξει ανθεκτικότητα.
Οι μικρές απογοητεύσεις της καθημερινότητας δεν είναι καταστροφικές. Αντίθετα, βοηθούν το παιδί να διαχειρίζεται την αποτυχία, την αναμονή και την προσαρμογή. Μέσα από αυτά τα μικρά μαθήματα αρχίζει να καταλαβαίνει τις ανάγκες των άλλων και να χτίζει υγιείς σχέσεις.
Τι υποστηρίζουν οι Έλληνες ειδικοί
Ο ψυχίατρος Σάββας Σαββόπουλος τονίζει πως η καλή μαμά δεν είναι εκείνη που υπερπροστατεύει, ούτε η μαμά που τα κάνει όλα για το παιδί της. Δεν είναι η γυναίκα που θυσιάζει την προσωπικότητα και την ενέργειά της για να μην λείψει τίποτα από το παιδί. Είναι η μητέρα που σέβεται την προσωπικότητα του παιδιού. Εκείνη που αναγνωρίζει ότι το παιδί έχει δικαίωμα στην ελευθερία, στην εξερεύνηση, στο λάθος.
«Η καλή μαμά είναι η επαρκώς καλή μαμά. Ούτε η υπερβολικά καλή ούτε η λίγο καλή. Η υπερβολικά καλή μαμά είναι αυτή που θέλει να τα κάνει όλα για το παιδί και δεν του αφήνει ελευθερία να αναπτυχθεί. Έχει όνειρα τρελά για το παιδί, να τον κάνει πρωθυπουργό κι Αϊνστάιν, ενώ το παιδί μπορεί να θέλει κάτι άλλο», λέει χαρακτησριστικά.
Όπως εξήγησε τα παιδιά τα κατευθύνουμε «ως προς το να μην σκοτωθούν. Να μην κάνουν κάτι κακό στον εαυτό τους. Πρέπει να το μάθουν να αγαπήσει τον εαυτό του και να τον προστατεύσει. Όχι να τρέχει η ίδια με τη ζακέτα. Να το μάθουν ότι αν κρυώνει να βάλει ζακέτα». Αυτό που κάνει μια καλή μαμά είναι «να δώσει στο παιδί να καταλάβει ότι έχει αξία το σώμα του, έχει αξία ο ψυχισμός του και να μην αφήσει κανέναν -ακόμα και τους γονείς του- να παρέμβουν. Οι γονείς πρέπει να το σεβαστούν».
Με λίγα λόγια, η καλή μητέρα διδάσκει στο παιδί αξίες που αφορούν την αυτοεκτίμηση και τον σεβασμό προς το σώμα και την ψυχή του. Το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότι αξίζει και ότι κανείς δεν έχει δικαίωμα να παραβιάζει τα όριά του. Η μάνα που το μαθαίνει αυτό δεν το φορτώνει με ιδανικά και προσδοκίες, αλλά του επιτρέπει να γίνει ο εαυτός του.
Γιατί πρέπει να αποδομήσουμε τον μύθο της τέλειας μητέρας
Η πίεση για τελειότητα δημιουργεί άγχος και ενοχές. Πολλές γυναίκες πιστεύουν ότι πρέπει να ανταποκρίνονται σε κάθε ανάγκη, να μην κουράζονται ποτέ, να είναι πάντα ψύχραιμες και χαμογελαστές. Αυτή η απαίτηση δημιουργεί εξουθένωση και απομάκρυνση από το παιδί, αφού η μητέρα χάνει την ενέργεια και τη χαρά της καθημερινής σχέσης.
Ο μύθος της κακής μητέρας είναι εξίσου επιβλαβής. Η κοινωνία συχνά φορτώνει τη μητέρα με ευθύνη για κάθε δυσκολία του παιδιού, παραβλέποντας τις κοινωνικές πιέσεις, τις οικονομικές δυσκολίες, την έλλειψη στήριξης. Όμως η μητέρα που νιώθει ότι φταίει για όλα χάνει την αυτοπεποίθησή της και δεν βρίσκει χώρο να αναπνεύσει.
Η μητρική φροντίδα ξεκινά από τη φροντίδα του εαυτού
Οι ειδικοί στη ψυχολογία συμφωνούν ότι η μητέρα που είναι κουρασμένη και ψυχικά εξαντλημένη δεν μπορεί να δώσει στο παιδί την ηρεμία και την ενσυναίσθηση που του χρειάζεται. Η φροντίδα του εαυτού δεν είναι εγωισμός. Είναι πράξη υπευθυνότητας. Η γυναίκα που κοιμάται, που τρέφεται σωστά, που δίνει χρόνο στον εαυτό της, που ζητά βοήθεια όταν χρειάζεται, είναι πιο παρούσα και πιο ισορροπημένη.
Αντίθετα, η συνεχής αυτοθυσία οδηγεί σε απότομες εκρήξεις θυμού, έντονο στρες και αίσθηση αποτυχίας. Το παιδί χρειάζεται μια μητέρα που έχει χώρο μέσα της. Όχι μια μητέρα που αδειάζει καθημερινά μέχρι να μην έχει τίποτα άλλο να προσφέρει.
Τι σημαίνει πρακτικά η καλή μητέρα
- Να είσαι παρούσα. Το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότι το βλέπεις και το ακούς. Η προσοχή σου είναι η βάση της συναισθηματικής του ασφάλειας.
- Να θέτεις όρια με αγάπη. Τα όρια δεν είναι τιμωρία. Είναι πλαίσιο. Προστατεύουν το παιδί και του δείχνουν τον δρόμο.
- Να σέβεσαι την ατομικότητά του. Κάθε παιδί έχει το δικό του ταλέντο, τον δικό του ρυθμό, τις δικές του επιθυμίες. Η μητέρα που το αναγνωρίζει αυτό του δίνει χώρο να ανθίσει.
- Να ζητάς συγγνώμη όταν χρειάζεται. Η μητέρα που παραδέχεται τα λάθη της διδάσκει στο παιδί την αξία της ειλικρίνειας και της ανθρώπινης ατέλειας.
- Να φροντίζεις τον εαυτό σου. Η δική σου ευεξία είναι δώρο προς το παιδί σου. Όταν είσαι καλά, μπορείς να δώσεις πραγματική αγάπη και σταθερότητα.
- Να αγαπάς το παιδί με ελευθερία. Όχι με φόβο, όχι με έλεγχο. Με εμπιστοσύνη. Με σεβασμό. Με διάθεση να το αφήσεις να βρει τον δρόμο του.
Η καλή μαμά κάνει και λάθη...
Η καλή μαμά δεν είναι η γυναίκα που δεν κάνει λάθη. Είναι η γυναίκα που έχει πρόθεση, συνέπεια και αληθινή παρουσία. Είναι εκείνη που προσπαθεί χωρίς να αυτοτιμωρείται. Είναι εκείνη που δίνει στο παιδί της αγάπη, όρια, ελευθερία και χώρο να μεγαλώσει.
Η αρκετά καλή μητέρα δεν είναι λιγότερη. Είναι πιο αληθινή. Είναι πιο ανθρώπινη. Και τελικά είναι η μητέρα που χρειάζεται πραγματικά ένα παιδί για να μεγαλώσει με ασφάλεια και αυτοπεποίθηση.