Πολύ πριν επιτελέσει, όμως, το ξεχωριστό έργο του, το πρώτο θαύμα που τον συνόδευσε ήταν η ίδια του γέννηση γιατί η γηραιά μητέρα του, Ελισάβετ, ήταν στείρα, μέχρι που ένα βράδυ ο Αρχάγγελος Γαβριήλ διαμήνυσε στον άντρα της, Ζαχαρία, ότι θ' αποκτούσαν ένα γιο με το όνομα Ιωάννης. Ο Ιωάννης γεννήθηκε έξι μήνες πριν τον Ιησού, με τον οποίο είχε συγγένεια και διετέλεσε έναν ενάρετο βίο και σημαντικό έργο.
Επέλεξε να ζήσει ασκητικά στην έρημο της Ιουδαίας και να κηρύττει από κει. Βάπτιζε τους πιστούς στον Ιορδάνη ποταμό, σαν μία συμβολική πράξη «καθαρμών» της ψυχής τους από τις αμαρτίες. Όταν, μάλιστα, ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός εμφανίστηκε μπροστά του και του ζήτησε να τον βαπτίσει, εκείνος αρχικά αρνήθηκε αλλά, μη μπορώντας να κάνει διαφορετικά, τελικά τον βάπτισε τα νερά του ποταμού.
Ακόμα, στο κήρυγμά του δεν δίσταζε να κατακρίνει τους ανθρώπους της εποχής του για τα ελαφρά ήθη και την ανήθικη ζωή τους. Τρανό είναι το παράδειγμα του Ηρώδη Αντύπα, ο οποίος ζούσε με την γυναίκα του αδελφού του, και ενοχλήθηκε από τα ηθικά λόγια του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Τότε, ο Ηρώδης διέταξε να τον φυλακίσουν, γεγονός που σήμανε την αρχή του τέλους για τον πιο σημαντικό προφήτη της ορθοδοξίας μας. Λίγο αργότερα, ζήτησε από την κόρη της γυναίκας του, τη Σαλώμη, να του χορέψει και εκείνος υποσχέθηκε να της προσφέρει σε αντάλλαγμα ό, τι ήθελε. Η μητέρα της, η Ηρωδιάς, η οποία έτρεφε βαθύ μίσος για εκείνον, την προέτρεψε να ζητήσει το κεφάλι του Βαπτιστή πάνω σ' ένα δίσκο. Κι έτσι, ακολούθησαν ο αποκεφαλισμός και ο μαρτυρικός θάνατος του Αγίου Ιωάννη.
Ο βίος του ήταν μικρός αλλά το έργο του έμεινε χαραγμένο ανά τους αιώνες. Γι' αυτό, και η μνήμη του τιμάται, εκτός από τις 7 Ιανουαρίου, ακόμα πέντε φορές τον χρόνο: στις 24 Φεβρουαρίου, 25 Μάϊου, 24 Ιουνίου, 29 Αυγούστου και 23 Σεπτεμβρίου.
