Το παραπάνω ερώτημα τέθηκε από μία 30χρονη μαμά σε ένα γνωστό φόρουμ για νέους γονείς. Και αν κρίνουμε από τις απαντήσεις που το ακολουθούν, αυτή η μαμά δεν είναι η μόνη που τρέμει στην ιδέα ενός δεύτερου τοκετού –πολλές, είναι οι γυναίκες που από φόβο, δεν αποφασίζουν καν να γίνουν μαμάδες. Τι φόβος, άραγε, είναι αυτός;
Τι είναι η τοκοφοβία
Οι ειδικοί το ονομάζουν «τοκοφοβία» και σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει σχετική μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στο Industrial Psychiatric Journal, πρόκειται για τον παθολογικό φόβο της εγκυμοσύνης που μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή της τεκνοποίησης. Μπορεί να κατηγοριοποιηθεί ως πρωτογενής ή δευτερογενής. Η πρωτογενής τοκοφοβία είναι ο νοσηρός φόβος της τεκνοποίησης σε μια γυναίκα που δεν έχει προηγούμενη εμπειρία εγκυμοσύνης. Η δευτερογενής είναι ο φόβος για τεκνοποίηση που αναπτύσσεται έπειτα από ένα τραυματικό μαιευτικό συμβάν σε προηγούμενη εγκυμοσύνη.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, η εγκυμοσύνη είναι ένα σπουδαίο φυσικό, ψυχολογικό και κοινωνικό γεγονός στη ζωή κάθε γυναίκας. Αντί να είναι μία ευχάριστη εμπειρία, όμως, η εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει άγχος και τρόμο σε κάποιες γυναίκες, σε βαθμό τέτοιο που να αποκτά και παθολογικές διαστάσεις, να παίρνει μορφή διαταραχής για την οποία απαιτείται διάγνωση και θεραπεία. Η πλειοψηφία των γυναικών διαθέτει τον μηχανισμό να διαχειριστεί τον φόβο είτε από μόνη της, είτε με την βοήθεια του περίγυρου και του γιατρού. Ωστόσο, όταν πρόκειται για παθολογικό τρόμο, απαιτείται η βοήθεια ειδικού.
Ο φόβος αυτός μπορεί να ξεκινήσει στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή. Η γυναίκα μπορεί να έχει φυσιολογική σεξουαλική ζωή, όμως να είναι ιδιαίτερη προσεκτική με τις μεθόδους αντισύλληψης (π.χ. να παίρνει αντισυλληπτικά, αλλά να ζητά από τον σύντροφό της να χρησιμοποιήσει και προφυλακτικό). Σκοπός είναι πάντα να αποφευχθεί η εγκυμοσύνη, λόγω του φόβου του τοκετού. Κάποιες γυναίκες που πραγματικά υποφέρουν από την τοκοφοβία, καταλήγουν σε έκτρωση ή στο να δώσουν το μωρού τους για υιοθεσία, ενώ κάποιες άλλες επιλέγουν επί τούτου την καισαρική.
Στη δευτερογενή τοκοφοβία, αφορμή είναι ένα τραυματικό περιστατικό σε προηγούμενη εγκυμοσύνη, π.χ. μία αποβολή ή ο τερματισμός μιας εγκυμοσύνης. Ωστόσο, μπορεί να προκύψει ακόμα κι αν η πρώτη εγκυμοσύνη κύλησε μέχρι τέλους ομαλά. Ορισμένες φορές, η τοκοφοβία σχετίζεται με την επιλόχειο κατάθλιψη. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η δευτερογενής τοκοφοβία είναι πιο σπάνια και μικρότερη σε ένταση από την πρωτογενή.
Πώς αντιμετωπίζεται
Οι ψυχίατροι υποστηρίζουν ότι η τοκοφοβία σχετίζεται με διατάραξη του μηχανισμού που όλοι οι άνθρωποι έχουμε για να ρυθμίζουμε το άγχος. Μπορεί, επίσης, να προκύπτει έπειτα από συχνή επικοινωνία με γυναίκες που έχουν βιώσει τραυματικούς τοκετούς ή με φόβο ως προς την ιατρική περίθαλψη (π.χ. ότι η επισκληριδίος δεν θα «πιάσει», ότι η επίτοκος δεν θα τα καταφέρει να γεννήσει ή ότι το προσωπικό του μαιευτηρίου θα κάνει κάποιο λάθος). Μπορεί ακόμα να αφορά γυναίκες μικρότερης ηλικίας, χαμηλότερης εκπαίδευσης ή με χαμηλή αυτοπεποίθηση. Γυναίκες που δεν αντέχουν τον πόνο ή που είχαν τραυματικά παιδικά χρόνια είναι, επίσης, πιθανό να εμφανίσουν αυτόν τον φόβο.
Το περιβάλλον της γυναίκας που πανικοβάλλεται στην σκέψη της εγκυμοσύνης και του τοκετού, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Ειδικά ο σύζυγός της είναι αυτός που πρέπει να την στηρίξει περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον στη δύσκολη αυτή περίοδο. Αν, ωστόσο, το πρόβλημα παραμένει, είναι σημαντικό η ίδια να αναζητήσει βοήθεια από ψυχολόγο, ο οποίος να εξειδικεύεται στην γνωστική συμπεριφορική θεραπεία, τη μέθοδο δηλαδή που δίνει έμφαση στο κατεξοχήν πρόβλημα, η οποία σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία (που στοχεύει στα συναισθήματα) θα δώσει ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Ταυτόχρονα, είναι χρήσιμο η γυναίκα να αναζητήσει περισσότερη ενημέρωση και πληροφόρηση, τόσο μέσω του γυναικολόγου και της μαίας της, όσο και μέσω ειδικών σεμιναρίων που πραγματοποιούνται τακτικά για μέλλοντες γονείς (δείτε κάποια εδώ). Επιπλέον, η έγκυος θα πρέπει να επιμένει στις προγεννητικές της εξετάσεις και στους επιμέρους ελέγχους, που θα πιστοποιούν ότι όλα βαίνουν ομαλώς και θα την καθησυχάζουν για την καλή πορεία της εγκυμοσύνης της.
Όπως χαρακτηριστικά απαντά και μία μαία στο αρχικό ερώτημα της μαμάς, στην αρχή του άρθρου: «Διαπιστώνω ότι πολλές γυναίκες, τη δεύτερη φορά που μένουν έγκυοι έχουν πολύ περισσότερο άγχος, συγκριτικά με την πρώτη φορά. Και αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι ξέρουν “τι να περιμένουν”, δεν είναι πια τόσο αθώες. Ωστόσο, όταν οι ίδιες μαμάδες “δουλεύουν” τα άγχη τους αυτά από νωρίς, τείνουν τελικά να έχουν λιγότερες επιπλοκές, λιγότερο άγχος και μειωμένο κίνδυνο για επιλόχειο κατάθλιψη. Σημαντικό είναι να θυμούνται ότι κάθε εγκυμοσύνη και κάθε τοκετός είναι κατά κανόνα εντελώς διαφορετικός από ό,τι ήξεραν μέχρι τότε. Ακόμα πιο σημαντικό είναι να βρουν εγκαίρως έναν ειδικό που θα εμπιστευτούν, ιδανικά μία μαία, ώστε να τους βοηθήσει να διαχειριστούν κάθε αίσθημα φόβου, να απολαύσουν την εγκυμοσύνη τους και να έχουν έναν καλό τοκετό, είτε φυσιολογικό είτε με καισαρική.»
