Παρατηρούν τα πάντα γύρω τους
Μπορεί τις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους να μην ενδιαφέρονται για τίποτα άλλο πέρα απ’ την διατροφή και τον ύπνο τους, αλλά όσο μεγαλώνουν τα παιδιά αλληλεπιδρούν όλο και περισσότερο με τον κόσμο γύρω τους.
Ξεκινώντας, λοιπόν, απ’ το στενό τους περιβάλλον, παρατηρούν τα πάντα, συσσωρεύοντας πληροφορίες κι εμπειρική γνώση που χρησιμοποιούν με την πρώτη ευκαιρία για να κατανοήσουν κάτι πιο περίπλοκο ή να βρουν τις απαντήσεις σε καθημερινά προβλήματα. Ακόμη και μέσα απ’ το παιχνίδι, που στα μάτια μας μοιάζει συχνά με απλή ψυχαγωγία, τα παιδιά μαθαίνουν πολύ σημαντικά πράγματα και ακονίζουν σημαντικά την αντίληψη και τη δημιουργικότητά τους.
«Διαβάζουν» συμπεριφορές και βλέμματα
Η παρατηρητικότητα των παιδιών, όμως, δεν περιορίζεται στην καταγραφή και η αξιοποίησή της δεν εξαντλείται στη μίμηση.
Τα παιδιά εξελίσσουν την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται τα «πώς» και τα «γιατί» της συμπεριφοράς μας, αλλά και τις πλέον λεπτές μεταβολές σ’ αυτήν, όπως είναι ένα νεύμα ή ένα βλέμμα. Μάλιστα, έρευνα έχει δείξει ότι από 7 μηνών κιόλας, τα παιδιά κατανοούν ότι οι άνθρωποι δεν σκέφτονται όλοι με τον ίδιο τρόπο και χρήζουν διαφορετικής μεταχείρισης. Κοντολογίς, τα παιδιά παύουν από νωρίς να είναι «αφελή», αφού μαθαίνουν πολύ γρήγορα να αλληλεπιδρούν με τους άλλους, μικρούς και μεγάλους, ανάλογα με το ποιον έχουν απέναντί τους.
Έχουν καλύτερη διαίσθηση από μας
Επειδή δεν διαθέτουν από την αρχή όλες τις πληροφορίες για τον κόσμο γύρω τους, τα παιδιά μαθαίνουν νωρίς νωρίς να κινούνται με βάση τη διαίσθηση και το ένστικτό τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα βρέφη που ξυπνάνε μόλις νιώσουν ότι η μητέρα έχει απομακρυνθεί γιατί έχουν μάθει να βασίζονται σ’ εκείνη και αντιδρούν στον κίνδυνο να μείνουν μόνα τους. Μεγαλώνοντας, τα παιδιά εξελίσσουν την ικανότητά τους να βλέπουν με τα μάτια της ψυχής, να διαισθάνονται τον κίνδυνο, την ασφάλεια, τη θαλπωρή και ν’ ανταποκρίνονται αναλόγως στα ερεθίσματα που λαμβάνουν απ’ τους άλλους.
Καταλαβαίνουν και αυτά που δεν τους λέμε
Για να εξασφαλίσουμε μια καλή επικοινωνία με τα παιδιά, πρέπει να τους μιλάμε απλά και κατανοητά. Πολλές φορές, όμως, καταλήγουμε να μιλάμε συγκαταβατικά στα παιδιά παραλείποντας εντελώς όσα θεωρούμε ότι δεν μπορούν να καταλάβουν ή ότι δεν πρέπει να γνωρίζουν.
Για τα παιδιά, βέβαια, δεν είμαστε κάποιοι άγνωστοι, αλλά οι άνθρωποι με τους οποίους περνούν τον περισσότερο χρόνο της ζωής τους. Κι όσο καλύτερα μας γνωρίζουν (τον χαρακτήρα και τα μοτίβα της συμπεριφοράς μας) τόσο πιο ικανά είναι να γεμίζουν τα κενά και να καταλαβαίνουν ακόμη και όσα δεν τους λέμε. Ακόμη και όταν δεν μπορούν να ορίσουν ακριβώς τι είναι αυτό που λείπει, ξέρουν ότι λείπει και μπορεί να ζητήσουν την απάντηση ανά πάσα στιγμή.
Σε κάθε περίπτωση, όταν μεγαλώνουμε ένα παιδί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πνευματική και συναισθηματική του ανάπτυξη δεν βασίζεται αποκλειστικά σε εξωγενείς παράγοντες, όπως είναι οι εμπειρίες και η διδασκαλία, αλλά και σε ενδογενείς – την έμφυτη ικανότητά του να εξελίσσεται αρμονικά σε έναν ολοκληρωμένο άνθρωπο.
