«Μη ρωτάς, μη λες»: είναι η ανειλικρίνεια η νέα μόδα στις σχέσεις;

Τι είναι το «Μη ρωτάς, μη λες»

• Ο όρος DADT προέρχεται από το αγγλικό “Don’t Ask, Don’t Tell” και περιγράφει μια σχέση στην οποία το ένα ή και τα δύο μέλη έχουν σεξουαλικές ή/και ρομαντικές σχέσεις με τρίτους, με την προϋπόθεση ότι δεν συζητούν καν ή δεν αποκαλύπτουν λεπτομέρειες γι’ αυτές. Οι σύντροφοι συμφωνούν να μην ρωτούν, και να μην λένε.

• Διαφέρει από άλλες μορφές ανοικτής ή ηθικής μη μονογαμίας (ethical non-monogamy, ENM), όπου η διαφάνεια και οι πληροφορίες για τους άλλους συντρόφους συχνά αποτελούν ουσιαστικό μέρος της συμφωνίας. 

Γιατί κερδίζει έδαφος αυτή η μορφή σχέσης

Σύμφωνα με ψυχολόγους και σεξολόγους προκύπτουν μερικοί βασικοί λόγοι:

1. Αμφισβήτηση παραδοσιακών προτύπων
   Πολλοί νέοι αισθάνονται ότι οι μονογαμικές, στερεοτυπικές σχέσεις είναι ξεπερασμένες ή δε εξυπηρετούν τις ανάγκες τους. Η ελευθερία, η αυτονομία και η δυνατότητα επιλογής γίνονται αξίες που αναζητούνται περισσότερο. Η DADT προσφέρει μια εναλλακτική λύση, όπου υπάρχει κάποια μορφή συμφωνίας σχετικά με την παρουσία τρίτων προσώπων, χωρίς όμως απόλυτες απαιτήσεις διαφάνειας.

2. Αναζήτηση προσωπικής ελευθερίας και ιδιωτικότητας
   Η τεχνολογία και τα social media, η αυξημένη συνδεσιμότητα αλλά και η έκθεση, δημιουργούν ταυτόχρονα την ανάγκη για προστασία του ιδιωτικού χώρου. Κάποιοι επιθυμούν να διαχωρίζουν τα «εξωτερικά» τους ραντεβού ή επαφές από τη σχέση τους χωρίς οι λεπτομέρειες να εισβάλλουν στην καθημερινότητά τους ή να προκαλούν ένταση.

3. Αποφυγή ζήλιας, σύγκρουσης και συναισθηματικού κόστους
   Η DADT χρησιμοποιείται κάποιες φορές ως μέσο να αποφεύγονται οι επώδυνες συζητήσεις, οι συγκριτικές σκέψεις, η ζήλια. Η ελπίδα είναι ότι το χαμηλότερο επίπεδο πληροφόρησης θα μειώσει τις πιθανότητες συναισθηματικών πληγών. 

4. Εναλλακτικές συμφωνίες, λιγότερη πίεση
   Για κάποιους, η παραδοσιακή ιδέα ότι πρέπει να γνωρίζεις τα πάντα για τις σχέσεις του συντρόφου θεωρείται ότι δημιουργεί υπέρμετρη πίεση ή ότι η διαφάνεια δεν είναι πάντα το ίδιο σημαντική για όλους. Έτσι, η συμφωνία να μην μιλάνε για κάποιες πλευρές της ζωής μπορεί να λειτουργεί σαν μια μορφή σεβασμού των ορίων.

Τι λένε οι ειδικοί: πλεονεκτήματα & παγίδες

Πλεονεκτήματα

• Αρμονία μεταξύ διαφορετικών επιθυμιών
  Εάν οι σύντροφοι έχουν διαφορετικές ανάγκες για διαφάνεια – π.χ. ο ένας αισθάνεται άνετα με πολλές πληροφορίες, ο άλλος όχι – η DADT μπορεί να είναι ένας συμβιβασμός που διατηρεί τη σχέση χωρίς να προκαλεί διαρκείς συγκρούσεις.

• Διατήρηση κύριας σχέσης ως προτεραιότητας
  Παρότι υπάρχουν εξωτερικές ή άλλες επαφές, σε μια DADT σχέση συχνά τηρείται ότι η κύρια σχέση είναι αυτή που έχει την προτεραιότητα – ως συναισθηματική βάση, ως βάση εμπιστοσύνης.

Κίνδυνοι / Προβληματισμοί

• Έλλειψη αυθεντικότητας (authenticity) και επιπτώσεις στην ικανοποίηση
  Έρευνες δείχνουν ότι η αυθεντικότητα στις σχέσεις – δηλαδή η αίσθηση ότι μπορεί κανείς να είναι πραγματικά ο εαυτός του και να μοιράζεται αυτό που νιώθει – συνδέεται στενά με τη σχέση και τη ικανοποίηση από τη σχέση. Όταν υπάρχουν μυστικά ή πράγματα που αποκρύπτονται, αυτό συχνά δημιουργεί απόσταση, άγχος ή δυσπιστία. 
  Η μελέτη Relationship authenticity partially mediates the effects of attachment on relationship satisfaction αναφέρει ότι η αυθεντικότητα (μαζί με την αυτο-αποκάλυψη και την αποφυγή απόκρυψης πληροφοριών) παίζει ρόλο στη ικανοποίηση της σχέσης.

• Κίνδυνος παρανόησης συμφωνίας
  Αν δεν υπάρχει σαφής και κατανοητή και από τους δύο συμφωνία, το DADT μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε ψέματα ή κρυφές πράξεις, που ο ένας σύντροφος δεν αποδέχεται. Αυτό μπορεί να προκαλέσει βαθιά ρήξη, ειδικά όταν αποκαλυφθούν πράγματα που θεωρούνταν κρυφά.

• Συναισθηματικός κίνδυνος, ζήλια, ανασφάλεια
  Η μη διαφάνεια δεν σημαίνει απουσία συναισθημάτων. Για πολλά άτομα, η γνωστοποίηση λεπτομερειών ή ακόμα η απλή επίγνωση της ύπαρξης τρίτου/ων προσώπων προκαλεί ζήλεια ή ανασφάλεια. Αν δεν υπάρχει χώρος για να εκφραστούν αυτά τα συναισθήματα, ενδέχεται να συσσωρευτούν και να οδηγήσουν σε απομάκρυνση.

• Πολιτισμική / ψυχολογική πίεση
  Η κοινωνική αποδοχή, τα ηθικά ή θρησκευτικά πιστεύω, οι προσωπικές πεποιθήσεις περί τιμιότητας και δεσμού, και η οικογενειακή/κοινωνική πίεση μπορεί να επιβαρύνουν τα άτομα που θέλουν ή προσπαθούν να λειτουργούν με μια σχέση DADT.

Είναι «μόδα» ή κάτι πιο βαθύ;

Το να πούμε ότι η DADT είναι απλώς μια μόδα θα ήταν απλουστευτικό. Μπορεί να είναι ένδειξη αλλαγών στην κουλτούρα των σχέσεων:

• Μετατόπιση αξιών: Από την αποκλειστική μονογαμία προς μορφές σχέσεων με πιο fluid χαρακτήρα — πιο ανοιχτές, πιο προσαρμοστικές στις ανάγκες του σύγχρονου ατόμου.

• Κρίση εμπιστοσύνης στα παραδοσιακά πρότυπα: Όταν το μοντέλο “μονογαμίας με απόλυτη διαφάνεια” αποδεικνύεται αδύναμο να καλύψει τις ψυχολογικές και συναισθηματικές ανάγκες πολλών ατόμων, αναζητούνται εναλλακτικές.

• Η τεχνολογία και η ψηφιακή εποχή: Όπου η πληροφόρηση (π.χ. social media) είναι πολύ πιο προσβάσιμη, αλλά ταυτόχρονα ο κάθε άνθρωπος βιώνει την υπερέκθεση, την ανάγκη για ιδιωτικότητα – η DADT προσφέρει έναν τρόπο να θέσει όρια σε αυτήν την πληροφοριακή διαρροή.

Ανάγκη για εντιμότητας και ειλικρίνεια

Η κεντρική ερώτηση είναι: μπορεί η σχέση DADT να υπάρξει χωρίς «ανειλικρίνεια»; Η απάντηση είναι: ναι, υπό όρους, αν τηρηθούν κάποιες βασικές προϋποθέσεις.

1. Συναίνεση και σαφής συμφωνία: και τα δύο μέλη να συμφωνούν στον τρόπο που λειτουργεί η σχέση, με επίγνωση των πιθανών συναισθηματικών επιπτώσεων.

2. Καθορισμένα όρια: ποια πράγματα επιτρέπονται, ποια δεν επιτρέπονται, τι συμβαίνει αν κάποιος νιώσει άβολα.

3. Διάλογος για συναισθηματικά θέματα: ζήλια, αβεβαιότητα, φοβίες — να υπάρχει χώρος να συζητιούνται, παρόλο που δεν μιλούν για όλα τα γεγονότα ή λεπτομέρειες.

4. Αυθεντικότητα: να μπορεί κανείς να εκφράζει τις πραγματικές του ανάγκες και φόβους, να μην προσποιείται ή να θάβει συναισθήματα επειδή «δεν θα πρέπει να τα πούμε».

Είναι η DADT συνώνυμο της ανειλικρίνειας;

Η τάση «Μη ρωτάς, μη λες» μπορεί να αποτελεί μια εναλλακτική μορφή σχέσης, μια προσπάθεια να δοθεί στον σύντροφό μας παραπάνω «χώρος» και ελευθερία. Όμως, αν δεν υπάρχει σεβασμός, αυθεντικότητα και συναίνεση, τότε κινδυνεύει να γίνει απλώς συνώνυμο της ανειλικρίνειας.

Η πραγματικότητα είναι ότι για πολλούς, η διαφάνεια και η ειλικρίνεια παραμένουν θεμέλια της εμπιστοσύνης και της ικανοποίησης — και όταν μια σχέση αποφεύγει την ειλικρίνεια, μπορεί να υστερεί σε πραγματική σύνδεση και να χάνει την αυθεντικότητά της...