Η συναισθηματική νοημοσύνη δεν είναι έμφυτη. Καλλιεργείται με υπομονή, συνέπεια και αγάπη μέσα στην καθημερινότητα. Και το σπίτι είναι το ιδανικό «σχολείο» για αυτό το μάθημα ζωής.
Μάθε του να ονομάζει τα συναισθήματά του
Το πρώτο βήμα για να βοηθήσουμε ένα παιδί να αναπτύξει τη συναισθηματική του νοημοσύνη είναι να το βοηθήσουμε να αναγνωρίζει και να ονομάζει όσα νιώθει. Όταν λέει «είμαι θυμωμένος», «είμαι λυπημένος» ή «είμαι απογοητευμένος», αρχίζει να αποκτά έλεγχο πάνω στα συναισθήματά του. Οι λέξεις δίνουν σχήμα σε κάτι που διαφορετικά μοιάζει χαοτικό και δύσκολο να εκφραστεί.
Αντί να του πεις «μην κλαις, δεν είναι τίποτα», δοκίμασε να πεις «φαίνεται πως στεναχωρήθηκες πολύ που χάλασε το παιχνίδι σου». Έτσι του δείχνεις ότι καταλαβαίνεις πώς νιώθει και το βοηθάς να μάθει να μιλά για τα συναισθήματά του χωρίς φόβο ή ντροπή.
Δείξε αποδοχή στα συναισθήματά του, μην απορρίπτεις κανένα
Όλα τα συναισθήματα έχουν λόγο ύπαρξης. Το παιδί χρειάζεται να ξέρει ότι είναι εντάξει να θυμώνει, να λυπάται ή να φοβάται. Εκείνο που χρειάζεται καθοδήγηση είναι ο τρόπος που εκφράζει αυτά τα συναισθήματα. Αν πούμε «μη θυμώνεις για βλακείες», του μαθαίνουμε πως ο θυμός δεν είναι αποδεκτός.
Αντίθετα, μπορούμε να πούμε «καταλαβαίνω ότι θυμώνεις, ας δούμε μαζί πώς μπορούμε να το χειριστούμε». Με αυτό τον τρόπο, δημιουργούμε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου το παιδί νιώθει ότι μπορεί να είναι αυθεντικό, να εκφράζεται ελεύθερα και να μαθαίνει σταδιακά πώς να ρυθμίζει τον εσωτερικό του κόσμο.
Δώσε το καλό παράδειγμα στη διαχείριση έντονων συναισθημάτων
Τα παιδιά δεν ακούν μόνο όσα λέμε. Παρατηρούν πολύ περισσότερο όσα κάνουμε. Όταν βλέπουν έναν γονιό να χάνει την ψυχραιμία του για μικρά πράγματα ή να φωνάζει όταν θυμώνει, μαθαίνουν ότι έτσι εκφράζεται ο θυμός. Αν όμως μας δουν να παίρνουμε μια βαθιά ανάσα, να λέμε «τώρα είμαι πολύ θυμωμένος, χρειάζομαι λίγο χρόνο για να ηρεμήσω», τότε διδάσκονται έναν υγιή τρόπο διαχείρισης.
Η αυτοπαρατήρηση και η αυτορρύθμιση είναι ίσως τα πιο δυνατά εργαλεία που μπορεί να δώσει ένας γονιός στο παιδί του – όχι μέσα από συμβουλές, αλλά μέσα από τη δική του στάση.
Δίδαξέ του τεχνικές διαχείρισης θυμού
Ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που τα παιδιά δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να ελέγξουν. Εκεί χρειάζονται πρακτικά εργαλεία. Μπορείς να του δείξεις να παίρνει βαθιές αναπνοές, να μετρά ως το δέκα ή να απομακρύνεται για λίγο από την κατάσταση που το εξοργίζει.
Άλλες φορές βοηθάει να εκφράσει τον θυμό του με δημιουργικό τρόπο: να ζωγραφίσει πώς νιώθει, να γράψει σε ένα χαρτί τι τον ενόχλησε ή να παίξει για να εκτονώσει την ένταση. Στόχος δεν είναι να εξαφανίσουμε τον θυμό, αλλά να τον αναγνωρίσουμε, να τον κατανοήσουμε και να τον μετατρέψουμε σε κάτι διαχειρίσιμο.
Ενίσχυσε την ενσυναίσθησή του μέσα από συζητήσεις
Η ενσυναίσθηση –η ικανότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου– είναι η καρδιά της συναισθηματικής νοημοσύνης. Μπορείς να την καλλιεργήσεις στην καθημερινότητα με απλές ερωτήσεις, όπως «πώς νομίζεις ότι ένιωσε ο φίλος σου όταν δεν τον διάλεξαν για την ομάδα;» ή «πώς θα ένιωθες εσύ αν σου συνέβαινε αυτό;».
Μέσα από τέτοιους διαλόγους, το παιδί μαθαίνει να βλέπει τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές, να αντιλαμβάνεται τα συναισθήματα των άλλων και να αναπτύσσει κατανόηση και συμπόνια.
Μικρά βήματα που φέρνουν μεγάλα αποτελέσματα
Η συναισθηματική νοημοσύνη δεν χτίζεται από τη μια μέρα στην άλλη. Θέλει επανάληψη, συνέπεια και φυσικά πολλή αγάπη. Κάθε φορά που το παιδί μαθαίνει να μιλάει για το πώς νιώθει, να εκφράζει τον θυμό του χωρίς να ξεσπά ή να καταλαβαίνει τι αισθάνεται κάποιος άλλος, έχει κάνει ένα βήμα πιο κοντά στη συναισθηματική ωριμότητα.
Και ίσως, μέσα από αυτή τη διαδικασία, κι εμείς οι γονείς να μάθουμε ξανά πώς να ακούμε τον εαυτό μας, να αποδεχόμαστε τα δικά μας συναισθήματα και να χτίζουμε σχέσεις πιο ειλικρινείς και ουσιαστικές. Είναι μια ευκαιρία να βελτιώσουμε τόσο τη σχέση μας με τον εαυτό μας, όσο και τη σχέση μας με τα παιδιά μας!