Κι όμως, αυτό που συχνά ξεχνάμε είναι ότι μέσα από την αποτυχία το παιδί μπορεί να μάθει πολύ περισσότερα απ’ όσα του προσφέρει μια εύκολη επιτυχία. Η αποτυχία, όσο κι αν φοβίζει, είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και μια ανεκτίμητη ευκαιρία για να χτιστεί η αληθινή αυτοπεποίθηση.
Γιατί τα λάθη είναι απαραίτητα
Κάθε φορά που ένα παιδί αποτυγχάνει, του δίνεται μια ευκαιρία να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του. Μαθαίνει τι δεν λειτούργησε, τι χρειάζεται να αλλάξει, πώς να δοκιμάσει ξανά. Αν το προστατεύουμε διαρκώς από το να κάνει λάθη, του στερούμε τη δυνατότητα να αναπτύξει αντοχή, επιμονή και πίστη στις δυνάμεις του.
Η αποτυχία, στην πραγματικότητα, δεν είναι το αντίθετο της επιτυχίας αλλά το σκαλοπάτι που οδηγεί σε αυτή. Μέσα από τα λάθη το παιδί καταλαβαίνει πως η προσπάθεια αξίζει, ακόμα κι όταν το αποτέλεσμα δεν είναι τέλειο.
Ο ρόλος του γονιού είναι να ενθαρρύνει
Ο τρόπος που οι γονείς αντιδρούν στην αποτυχία του παιδιού τους είναι καθοριστικός. Αν το παιδί δει ότι η αποτυχία προκαλεί απογοήτευση ή θυμό, μαθαίνει να τη φοβάται. Αν όμως αισθανθεί ότι ο γονιός του το στηρίζει και το ενθαρρύνει να δοκιμάσει ξανά, τότε η αποτυχία μετατρέπεται σε μάθημα ζωής.
Όταν το παιδί φέρνει έναν κακό βαθμό ή δεν τα καταφέρνει σε ένα άθλημα, αντί να πούμε «γιατί δεν τα πήγες καλύτερα;», μπορούμε να ρωτήσουμε «τι πιστεύεις ότι θα σε βοηθούσε να τα πας καλύτερα την επόμενη φορά;». Με αυτόν τον τρόπο το βοηθάμε να σκεφτεί λύσεις, να αναλάβει ευθύνη και να κατανοήσει ότι η αξία του δεν μειώνεται από ένα λάθος.
Το παράδειγμα μετράει περισσότερο από τις λέξεις
Τα παιδιά μαθαίνουν κυρίως μέσα από την παρατήρηση. Όταν βλέπουν έναν γονιό να κάνει λάθος και να το παραδέχεται χωρίς ντροπή, να προσπαθεί ξανά και να προχωρά, μαθαίνουν πως το ίδιο μπορούν να κάνουν κι εκείνα.
Αν ένας γονιός λέει «έκανα λάθος σήμερα στη δουλειά, αλλά το διόρθωσα και έμαθα κάτι καινούργιο από αυτό», δίνει το πιο δυνατό μάθημα ζωής. Δείχνει ότι το λάθος δεν είναι ντροπή, αλλά μέρος της εξέλιξης. Το παιδί τότε αντιλαμβάνεται ότι δεν χρειάζεται να είναι τέλειο για να αξίζει και ότι η προσπάθεια είναι πιο σημαντική από το αποτέλεσμα.
Πώς η αποτυχία ενισχύει την αυτοπεποίθηση
Η αυτοπεποίθηση δεν χτίζεται από τα συνεχή μπράβο, αλλά από τη γνώση ότι μπορώ να σηκωθώ κάθε φορά που πέφτω. Όταν ένα παιδί μαθαίνει να αντιμετωπίζει την αποτυχία χωρίς να καταρρέει, χτίζει μέσα του τη βαθιά σιγουριά ότι θα τα καταφέρει, όποια κι αν είναι η δυσκολία.
Η εμπειρία της αποτυχίας του δείχνει ότι η αξία του δεν εξαρτάται από τις επιδόσεις του, αλλά από την προσπάθεια, την αντοχή και την πίστη στον εαυτό του. Αυτό είναι το θεμέλιο της αληθινής αυτοπεποίθησης: η βεβαιότητα πως ακόμη κι όταν κάτι δεν πάει όπως το περιμένω, μπορώ να το αντιμετωπίσω και να συνεχίσω.
Μαθαίνοντας το παιδί να αποτυγχάνει «έξυπνα»
Ο ρόλος του γονιού είναι να δείξει στο παιδί πώς να διαχειρίζεται την αποτυχία με υγιή τρόπο. Μπορούμε να του μάθουμε να κάνει μια μικρή «ανασκόπηση»: Τι πήγε καλά, τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, τι έμαθα από αυτό; Αυτή η διαδικασία μετατρέπει την αποτυχία σε εμπειρία μάθησης.
Εξίσου σημαντικό είναι να του δείχνουμε ότι η προσπάθεια αξίζει τον κόπο, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Όταν επαινούμε την προσπάθεια και όχι μόνο την επιτυχία, το παιδί αισθάνεται ότι η αξία του δεν εξαρτάται από εξωτερική επιβεβαίωση, αλλά από την εσωτερική του δύναμη.
Το «δώρο» της αποτυχίας
Ίσως το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας είναι να τα αφήσουμε να αποτύχουν με ασφάλεια. Να είμαστε δίπλα τους όχι για να τα προφυλάξουμε από κάθε πτώση, αλλά για να τους δείξουμε πώς να ξανασηκωθούν. Η αποτυχία είναι αυτή που καλλιεργεί τη δύναμη, τη δημιουργικότητα και την πίστη τους στον εαυτό τους. Κάθε μικρό λάθος είναι ένα βήμα προς την ωριμότητα, μια ευκαιρία να ανακαλύψει το παιδί πόσο ικανό είναι να ξεπερνά δυσκολίες μόνο του.
Κι έτσι, θα μεγαλώσουμε ένα παιδί που δεν θα φοβάται να δοκιμάσει, που θα επιδιώκει να τολμά, που θα πιστεύει στον εαυτό του και θα βλέπει κάθε εμπόδιο σαν μια ευκαιρία να μάθει κάτι καινούργιο.
Γιατί τελικά, η αποτυχία δεν είναι το τέλος μιας προσπάθειας, αλλά η αρχή για μια νέα νίκη!