Γιατί κάποιες φορές χρειάζεται να πεις «όχι». Όχι στο επιπλέον γλυκό, όχι στην παραβίαση κανόνων, όχι στο «εγώ έτσι το έκανα και μια χαρά βγήκατε». Το δύσκολο, φυσικά, δεν είναι να έχεις δίκιο. Είναι να το πεις χωρίς να ξεσπάσει καβγάς.
Γιατί μας είναι τόσο δύσκολο να βάζουμε όρια στους γονείς μας
Όταν ήμασταν παιδιά, εκείνοι είχαν τον έλεγχο. Ήταν αυτοί που έβαζαν τα όρια, και το να τους «αντιμιλήσουμε» ήταν σχεδόν αδιανόητο. Τώρα όμως οι ρόλοι έχουν αντιστραφεί: εμείς είμαστε οι γονείς, και εκείνοι πρέπει να σεβαστούν τις επιλογές μας. Όμως το συναίσθημα δεν αλλάζει εύκολα. Το να πεις «όχι» στη μητέρα ή τον πατέρα σου αγγίζει κάτι πολύ βαθύ μέσα σου, σχεδόν σαν προδοσία.
Κι όμως, είναι αναγκαίο. Γιατί όταν δεν βάζεις όρια, χάνεις σιγά σιγά την αίσθηση ότι εσύ έχεις τον τελικό λόγο για το παιδί σου. Και κυρίως, στέλνεις και στο ίδιο το παιδί το μήνυμα ότι οι κανόνες αλλάζουν ανάλογα με το ποιος είναι μπροστά.
Οι πιο συνηθισμένες «παγίδες» με τουςπαππούδες
Οι συγκρούσεις δεν ξεκινούν ποτέ με κακή πρόθεση. Συνήθως ξεκινούν από αγάπη. Από την ανάγκη του παππού ή της γιαγιάς να προσφέρει, να φροντίσει, να νιώσει χρήσιμος. Όμως:
- Όταν η γιαγιά επιμένει να δώσει στο παιδί γλυκά κάθε μέρα, ενώ εσύ παλεύεις με τα λαχανικά,
- Όταν ο παππούς σου «χαλάει» τη ρουτίνα του ύπνου επειδή «ένα βραδάκι δεν πειράζει»,
- Ή όταν σε μια διαφωνία μπροστά στο παιδί παίρνουν το μέρος του («άσ’ το, μωρέ, είναι μικρό»),
τότε το ζήτημα δεν είναι το γλυκό ή η ώρα ύπνου. Είναι η συνέπεια και ο σεβασμός στους κανόνες που θέτεις ως γονιός.
Πώς να πεις «όχι» χωρίς να χαλάσεις τη σχέση
Η μαγεία δεν είναι να αποφύγεις τη σύγκρουση. Είναι να την διαχειριστείς με σεβασμό και καθαρότητα. Ορίστε μερικές πρακτικές και αποτελεσματικές στρατηγικές:
1. Μίλα ήρεμα, αλλά αποφασιστικά.
Μην περιμένεις να ξεσπάσεις αφού το ποτήρι ξεχειλίσει. Αν κάτι σε ενοχλεί, πες το εγκαίρως. Όχι όταν είσαι θυμωμένη, αλλά με καθαρό μυαλό. Αν πεις «Μαμά, σε ευχαριστώ που βοηθάς, αλλά θέλω να τηρείται η ρουτίνα του ύπνου», είναι πιο πιθανό να σε ακούσει απ’ ό,τι αν ξεσπάσεις λέγοντας «Δεν αντέχω πια, τα κάνεις όλα ανάποδα!».
2. Εξήγησε το «γιατί».
Οι παππούδες πολλές φορές θεωρούν ότι υπερβάλλουμε. Όταν όμως εξηγήσεις, π.χ. «το παιδί ξυπνάει κουρασμένο στο σχολείο όταν κοιμάται αργά», το «όχι» αποκτά νόημα. Κι αν υπάρχει λογική πίσω από την απόφαση, δύσκολα κάποιος θα επιμείνει.
3. Δώσε εναλλακτικές.
Αντί να λες «μην του δίνεις γλυκά», πες «δώσ’ του ένα φρούτο ή λίγο γιαούρτι μετά το φαγητό». Έτσι, δεν νιώθουν ότι τους αφαιρείς τον ρόλο τους. Τους δίνεις απλώς έναν νέο τρόπο να προσφέρουν.
4. Μην αφήνεις το παιδί να μπει στη μέση.
Οι διαφωνίες πρέπει να συζητούνται ανάμεσα σε ενήλικες. Αν η γιαγιά κάνει κάτι που σε ενοχλεί, μην τη διορθώσεις μπροστά στο παιδί. Μίλησέ της αργότερα, με σεβασμό. Διαφορετικά, το παιδί θα αισθανθεί ότι μπορεί να «εκμεταλλευτεί» τη διαφωνία σας.
5. Θυμήσου ότι ο στόχος δεν είναι να κερδίσεις, αλλά να συνεννοηθείς.
Η λέξη «όχι» δεν είναι όπλο. Είναι εργαλείο για να διατηρήσεις την ισορροπία. Δεν χρειάζεται να αποδείξεις ποιος έχει δίκιο, αλλά να διασφαλίσεις ότι το παιδί μεγαλώνει σε περιβάλλον συνέπειας και αγάπης.
Όταν το «όχι» συναντά την ενοχή
Κανείς δεν είναι άτρωτος από τη γονεϊκή ενοχή. Θες να είσαι ευγενική, να μην πληγώσεις τη μητέρα σου, να μη φανείς «αγνώμων». Όμως χρειάζεται να θυμάσαι κάτι πολύ σημαντικό: το να βάζεις όρια δεν είναι έλλειψη αγάπης, είναι ένδειξη ωριμότητας. Οι παππούδες σε μεγάλωσαν για να μπορείς να σταθείς στα πόδια σου. Και αυτό ακριβώς κάνεις όταν παίρνεις τις αποφάσεις σου με ευθύνη.
Αν νιώθεις άσχημα, φρόντισε να εκφράζεις και την εκτίμησή σου. Πες «Σε ευχαριστώ που βοηθάς τόσο πολύ, αλλά θέλω να κάνουμε τα πράγματα με αυτόν τον τρόπο». Η φράση αυτή περιέχει και σεβασμό και σαφήνεια. Δείχνει ότι εκτιμάς, χωρίς να υποχωρείς.
Η σχέση που αξίζει τον κόπο
Όταν καταφέρνεις να βάζεις όρια χωρίς να πληγώνεις, κάτι όμορφο συμβαίνει. Οι παππούδες νιώθουν ότι τους εμπιστεύεσαι, γιατί επικοινωνείς ανοιχτά. Το παιδί βλέπει ότι υπάρχει συνέπεια, αλλά και αγάπη. Και εσύ αισθάνεσαι ότι διατηρείς τον ρόλο σου ως γονιός χωρίς να χάνεις τη στήριξη των δικών σου ανθρώπων.
Η αρμονία δεν σημαίνει να συμφωνείτε σε όλα. Σημαίνει να ξέρετε πώς να διαφωνείτε με αγάπη. Και αν κάτι αξίζει πραγματικά να διδάξεις στο παιδί σου, είναι ακριβώς αυτό: πως οι σχέσεις που έχουν αληθινή βάση δεν φοβούνται ούτε τα «όχι», ούτε τις διαφωνίες.
Γιατί τελικά, το «όχι» δεν χωρίζει. Το «όχι» που λέγεται με σεβασμό και αγάπη, χτίζει εμπιστοσύνη. Και στις οικογενειακές σχέσεις, αυτό είναι το πιο πολύτιμο θεμέλιο απ’ όλα.