Μπαίνοντας στο σπίτι της, ένα παλιό διαμέρισμα της οδού Αλεξάνδρας, ένιωσα τα πόδια μου να τρέμουν. Δεξιά από την πόρτα, στο χολ, υπήρχε ένα παλιό ξύλινο σύνθετο γεμάτο με βιβλία και φωτογραφίες της: εκείνη αγκαλιά με την Μερκούρη, τον Ντασέν, τον Κύρκο, τον Χατζιδάκι, τον Πατρίκιο, την Σαρή, τον Σεβαστίκογλου κι άλλους πολλούς που δεν θυμάμαι τώρα. Όλες μικρές, βαλμένες με προσοχή στις σκαλιστές κορνίζες τους, ψιθύριζαν πως η Άλκη Ζέη έζησε πολλές ζωές σε μία.
Ο ήλιος δεν έφτανε ως εκείνη την γωνιά του σπιτιού και στον αέρα χόρευαν κόκκοι από σκόνη. Είχα την αίσθηση πως βρίσκομαι στα παρασκήνια κάποιας παλιάς, ασπρόμαυρης ταινίας κι οι πεθαμένοι από καιρό ηθοποιοί μού εξιστορούν την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.
Ο ήχος της συρτής λευκής πόρτας που χώριζε το χολ απ’ το σαλόνι άνοιξε και με τρόμαξε. Γύρισα το κεφάλι μου και είδα την Άλκη Ζέη να κάθεται σε μία πολυθρόνα. Ο ήλιος φώτιζε το εμπριμέ πουλόβερ της και, ξαφνικά, το παρελθόν έδωσε τη σκυτάλη στο φωτεινό παρόν μας. Ένα μπρος - πίσω που ακολούθησε όλη μας την κουβέντα: εγώ την πήγαινα στο παρελθόν της, κι εκείνη με επανέφερε εντέχνως στο παρόν. Την μια στιγμή μιλούσε για την Διδώ Σωτηρίου και τον Ταρκόφσκι που, φοιτητής ακόμα, έκανε babysitting στις κόρες της, και την επόμενη για τα εγγόνια της και τις εκλογές. Από τη μία η Σαρή και η Τασκένδη, κι από την άλλη η αριστερά και οι ανειλημμένες μας ευθύνες.
Η μεγάλη της έγνοια όμως ήταν οι νέοι μας: οι πανελλήνιες, οι δάσκαλοι, οι γονείς και πάνω απ’ όλα τα παιδιά που «δεν τα έμαθε κανείς να υπερασπίζονται πρώτα τον εαυτό τους κι έπειτα το ένα το άλλο».
Η ζωή της δεν ήταν εύκολη και χρειάστηκε να την ξεκινήσει από το μηδέν τρεις φορές και μάλιστα με δυο μικρά παιδιά:
«Η κόρη μου γεννήθηκε στην Τασκένδη και ο γιος μου στη Μόσχα. Όταν η κόρη μου ήταν 12 και ο γιος μου 8, γυρίσαμε στην Ελλάδα κι έπειτα, στη χούντα, ξαναφύγαμε για τη Γαλλία. Οι αλλαγές που βίωσαν τα παιδιά ήταν πολλές αλλά σκέφτονται τα παιδικά τους χρόνια πολύ ευχάριστα. Κι ο λόγος είναι πως, αν και τρέχαμε όλη μέρα, ήμασταν πάντα δίπλα τους. Έπαιζα πολύ μαζί τους, τους διάβαζα και τους έλεγα ιστορίες από τα παιδικά μου χρόνια στη Σάμο. Έτσι γεννήθηκε και το πρώτο μου βιβλίο, «Το Καπλάνι της Βιτρίνας». Καθόμουν στην κουζίνα ενώ πρόσεχα το φαγητό και έγραφα αυτές τις ιστορίες. Ο άντρας μου, πάλι, αναλάμβανε τα δύσκολα. Φροντίζαμε πάντα να είμαστε όλοι μαζί. Ο πυρήνας της οικογένειάς μας έμενε σταθερός.»
Σύμφωνα με τη συγγραφέα, η συμμετοχή του πατέρα είναι εξίσου σημαντική με αυτήν της μητέρας, ενώ σπουδαίο θεωρεί και τον ρόλο του σχολείου:
«Ο ρόλος του γονέα δεν αρκεί για την διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού. Πρέπει να συμβάλλει και το σχολείο. Δυστυχώς στην Ελλάδα, το σύστημα δεν βοηθάει. Επαφιόμαστε στον πατριωτισμό των δασκάλων. Ευτυχώς υπάρχουν πολλοί δάσκαλοι που είναι πραγματικοί ήρωες, αφού κάνουν τα παιδιά να αγαπούν τα βιβλία. Θυμάμαι στα δικά μου χρόνια, οι δάσκαλοι αλλά και οι γονείς δεν επιτρεπόταν να μιλάνε για τον πόλεμο και την Αντίσταση κι έτσι τα παιδιά δεν την γνώριζαν - γι’ αυτό έγραψα τον “Μεγάλο περίπατο του Πέτρου”. Έβαλα για ήρωα ένα μικρό αγόρι ώστε να είναι προσιτό στα παιδιά και να μάθουν την (πολύ πρόσφατη) ιστορία της Ελλάδας. Σήμερα, οι δάσκαλοι μπορούν να μιλήσουν αλλά το σύστημα δεν βοηθά κυρίως λόγω των πανελληνίων... Κάποτε είχα πει σε ένα παιδί της α΄ λυκείου: αν έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα στο να είμαι στην σημερινή μου ηλικία ή να ξαναγίνω 15 και να πρέπει να δώσω πανελλήνιες, θα διάλεγα το πρώτο. Και χειροκροτήθηκα. Οι πανελλήνιες ασκούν αφόρητη πίεση σε γονείς και παιδιά.»
Η πίεση των πανελληνίων κάνει τους γονείς να χάνουν τον στόχο που δεν είναι άλλος από την ευτυχία των παιδιών:
«Κάποιοι γονείς, οτιδήποτε δευτερεύον κάνουν τα παιδιά, το θεωρούν χάσιμο χρόνου λόγω πανελληνίων. Λένε, ας πούμε, στους καθηγητές: “Τώρα εσείς έχετε πανελλήνιες και θα ανεβάσετε θεατρικό έργο; “. Ωστόσο, πρέπει να καταλάβουν πως το θέατρο βοηθάει στις πανελλήνιες. Είναι μία εναλλαγή που ξεκουράζει τους μαθητές και αποδίδουν καλύτερα. Το θέμα είναι τα παιδιά να έχουν ενδιαφέροντα γιατί εστιάζουν σε αυτά και δεν αποσπώνται από άλλους σοβαρούς κινδύνους όπως τα ναρκωτικά ή τις οθόνες. Οι γονείς δεν πρέπει να χάνουμε τον στόχο, που δεν είναι άλλος από την ευτυχία των παιδιών μας.»
Και σύμφωνα με τη συγγραφέα, ευτυχισμένο παιδί είναι εκείνο που έχει όνειρα και προσπαθεί να τα πραγματοποιήσει.
«Ο σκοπός του γονιού είναι να ξεψαχνίσει τα θέλω του παιδιού και να το βοηθήσει να τα πραγματοποιήσει. Όταν ήταν τα παιδιά μου μικρά, ο γιος μου είχε έναν φίλο του οποίου οι γονείς ήταν καθηγητές πανεπιστημίου. Ο μικρός τους γιος είπε “εγώ θέλω να γίνω πεταλωτής γιατί μου αρέσουν τα άλογα”. Δεν είπαν αφού εμείς είμαστε καθηγητές εσύ δεν γίνεται να γίνεις πεταλωτής… και έγινε πεταλωτής!».
Η Άλκη Ζέη, που παρακολουθεί με προσοχή τις εξελίξεις, σχολιάζει επίσης τον κίνδυνο του internet, της σχολικής βίας και των ναρκωτικών:
«Παλιά, αν ένα παιδί ήταν βίαιο το έβαζαν στη θέση του τα ίδια τα παιδιά. Στην κατοχή η τάξη έκανε κι άλλα μαζί - κρύψαμε φίλες Εβραίες που δεν είναι και μικρό πράγμα – υπήρχε αλληλεγγύη και κοινός στόχος. Τώρα τα παιδιά δυσκολεύονται να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, πρέπει να τους δείξουμε τον τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για το internet το οποίο είναι μεγάλη ανακάλυψη αλλά είναι και καταστροφικό γιατί βλέπω παιδιά να κολλάνε μ’ αυτό. Πώς μπορεί να το απαγορεύσει κανείς δεν ξέρω γιατί στα δικά μου παιδιά δεν υπήρχε, αλλά στα εγγόνια μου, που τους δείξαμε από πολύ νωρίς πως αυτό είναι μόνο για να βρίσκεις πράγματα, δεν κόλλησαν. Όσο για τα ναρκωτικά, είναι κάτι που με προβλημάτισε πολύ. Ασχολήθηκα ιδιαίτερα με το θέμα και έγραψα το σχετικό βιβλίο “Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της”.»
Και «Ο Ψεύτης παππούς», επίσης, εμπνευσμένο από τον σύζυγό και την εγγονή της όπως μου λέει, θίγει σύγχρονα κοινωνικά θέματα δοσμένα με την ευαισθησία και την τρυφερότητα που χρειάζονται οι μικροί μας αναγνώστες.
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, της ζήτησα να μας δώσει το δικό της μήνυμα στα μικρά παιδιά που την λατρεύουν:
«Να ανοίγουν τη σελίδα ενός βιβλίου - θα τους κάνει καλό στη ζωή τους».
Δυο ώρες μετά, με συνόδευσε ως την πόρτα και με αποχαιρέτησε με δυο φιλιά και λίγες καραμέλες. Ένιωθα μαγεμένη κι αισιόδοξη. Σαν να δανείστηκα λίγη απ’ τη σοφία που κουβαλούν εκείνοι που έζησαν πολλά, δύσκολα μα και όμορφα, και πλέον ξέρουν πως όλα λύνονται κι όλα περνούν, αρκεί να μην ξεχνάς να αγαπάς, να ονειρεύεσαι και να κάνεις τα όνειρά σου πράξη. Ακόμα κι αν είσαι 90 plus. Ακόμα κι αν όλα γύρω σου μοιάζουν να διαλύονται.
Βρείτε όλα τα βιβλία της Άλκης Ζέη εδώ.
Φωτογραφίες: alkizei.com/el
