Γιατί όταν μέσα στο σπίτι σου δεν επιτρέπεται να πεις την αλήθεια, όταν ένα παιδί μαθαίνει πως πρέπει να κρύβεται από τον έναν γονιό για να βρει καταφύγιο στον άλλον, τότε το σπίτι παύει να είναι ασφαλές καταφύγιο. Γίνεται πεδίο φόβου, έστω και καλυμμένου.
Ο πατέρας-τιμωρός
Η φράση αυτή προϋποθέτει την ύπαρξη ενός πατέρα αυστηρού, απρόσιτου, ενίοτε σκληρού. Ενός πατέρα που δεν σηκώνει λάθη, που δεν γνωρίζει πώς να ακούσει, που δεν αφήνει περιθώριο για αδυναμία ή παραστράτημα. Ενός πατέρα που η φωνή του αρκεί για να παγώσει τον χρόνο μέσα στο σπίτι.
Σε τέτοια περιβάλλοντα, ο σεβασμός μεταφράζεται σε φόβο. Η αγάπη σε πειθαρχία. Και η ειλικρίνεια σε ρίσκο που δύσκολα το παίρνεις.
Η μητέρα-μεσάζουσα
Απέναντι σε αυτή την αυστηρότητα, η μητέρα παίρνει τον ρόλο της διαμεσολαβήτριας. Δεν αντιδρά, δεν συγκρούεται - προστατεύει. Όχι με υγιή τρόπο, αλλά με σιωπή. Γίνεται η «σύμμαχος» του παιδιού, το «κρυφό κανάλι» επικοινωνίας, αυτή που κρύβει τα λάθη για να μη φανερωθούν. Και κάπως έτσι, το παιδί μαθαίνει πως η αλήθεια δεν λέγεται ανοιχτά, αλλά ψιθυρίζεται. Πως τα λάθη δεν διορθώνονται, απλώς κρύβονται.
Αντί να δημιουργείται ένα οικογενειακό περιβάλλον εμπιστοσύνης, στήνεται ένα σκηνικό γεμάτο φόβο και παραπλάνηση. Και το παιδί παγιδεύεται σε έναν ρόλο που δεν του αξίζει.
Παιδιά που μεγαλώνουν με φόβο
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με τέτοια δυναμική, συνήθως κουβαλούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην ενήλικη ζωή τους:
-
Έχουν δυσκολία να πουν την αλήθεια όταν φοβούνται την απόρριψη.
-
Νιώθουν ενοχή ακόμη και για τα πιο μικρά λάθη.
-
Αναζητούν συνεχώς επιβεβαίωση, γιατί μεγάλωσαν χωρίς αίσθηση αποδοχής.
-
Δυσκολεύονται να διαχειριστούν συγκρούσεις, καθώς δεν έμαθαν ποτέ να τις λύνουν ανοιχτά.
-
Εσωτερικεύουν την πεποίθηση ότι για να είσαι αποδεκτός, πρέπει να είσαι «καλός» – δηλαδή αθόρυβος, βολικός, αόρατος.
Κι αυτό το βάρος, όσο κι αν δείχνει «οικογενειακό», δεν είναι δίκαιο να το σηκώνει κανένα παιδί.
Μια φράση που ήρθε η ώρα να την αφήσουμε πίσω μας...
Το «Μην το μάθει ο πατέρας σου»., δεν είναι μια αθώα, τρυφερή φράση. Είναι αποτύπωμα ενός οικογενειακού συστήματος που ακόμη δυσκολεύεται να γίνει ισότιμο και ασφαλές. Ένα υπόλειμμα πατριαρχικών ρόλων, όπου ο πατέρας είναι ο νόμος και η μητέρα ο μεσολαβητής, και το παιδί... απλώς προσπαθεί να χωρέσει χωρίς να ενοχλεί.
Αν θέλουμε να μεγαλώσουμε παιδιά που μιλούν, που εκφράζονται, που στέκονται με αυτοπεποίθηση στον κόσμο, πρέπει να τους δείξουμε ότι μπορούν να είναι αληθινά μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Πρέπει να έχουν το δικαίωμα να κάνουν λάθη και να ζητούν στήριξη, χωρίς να φοβούνται την τιμωρία ή την απόρριψη.
Νέοι ρόλοι, νέα γονεϊκότητα
Χρειαζόμαστε γονείς που είναι ομάδα – όχι αντίπαλοι. Που συμφωνούν στη διαπαιδαγώγηση, όχι για να επιβάλουν, αλλά για να καθοδηγήσουν. Πατέρες παρόντες, συναισθηματικά διαθέσιμους, όχι μόνο αυστηρούς. Μητέρες που προστατεύουν μέσα από τη διαφάνεια, όχι μέσα από την απόκρυψη.
Και, πάνω απ’ όλα, χρειαζόμαστε οικογένειες που λένε στα παιδιά τους:
«Ό,τι κι αν συμβεί, έλα να μου το πεις. Είμαι εδώ για σένα. Και μαζί θα το λύσουμε.»
Αυτή η φράση – όσο απλή κι αν μοιάζει – είναι το θεμέλιο μιας νέας γενιάς που δε θα χρειάζεται να κρύβεται. Μιας γενιάς που θα μεγαλώσει με αλήθεια και εμπιστοσύνη. Και που δε θα χρειαστεί ποτέ να πει, φοβισμένα:
«Κακομοίρη μου, μην το μάθει ο πατέρας σου».
