Ο όρος προέρχεται από τον πατέρα της ψυχολογίας, τον Φρόιντ, ο οποίος υποστήριξε ότι έτσι το παιδί βιώνει για πρώτη φορά την σεξουαλικότητά του. Με την εκδήλωση του Οιδιπόδειου Συμπλέγματος, ουσιαστικά δημιουργείται μια τριγωνική σχέση κατά την οποία το παιδί εκφράζει μια «ερωτική» προσκόλληση στον γονέα του αντίθετου φύλου αλλά και μια «εχθρικότητα» απέναντι στον γονέα του ίδιου φύλου.
Σύμφωνα με την παιδοψυχολόγο κ. Γινοπούλου Αντιγόνη, είναι μια φυσιολογική φάση που περνάει κάθε παιδί. Για τα αγόρια, η προσκόλληση στη μητέρα, έχει μείνει με αυτή καθ’ αυτή την ονομασία ενώ για τα κορίτσια, το Σύμπλεγμα της Ηλέκτρας χρησιμοποιείται για να περιγράψει την προσκόλληση του κοριτσιού στον πατέρα.
Πότε εμφανίζεται
Μέχρι τον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού, η σχέση του με τη μητέρα του είναι σχεδόν αποκλειστική, αφού ουσιαστικά εκείνη είναι που το φροντίζει. Μετά τον πρώτο έτος, ο πατέρας αρχίζει να παίζει πιο ενεργό ρόλο στην ανατροφή του και έτσι εκείνο αρχίζει να διαχωρίζει τους δύο γονείς και να αντιλαμβάνεται τη σχέση που έχει με τον καθέναν από αυτούς.
Η ηλικία που το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα αρχίζει να εκδηλώνεται είναι στα 3 με 4 έτη, συνήθως διαρκεί 3 με 4 χρόνια και αρχίζει να «φεύγει» στην ηλικία των 8 ετών. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η λύση του επέρχεται όταν το παιδί αρχίζει να ταυτίζεται (ασυνείδητα) με τον γονέα του ίδιου φύλου.
Πώς εκδηλώνεται
Το παιδί ενδεχομένως να αρχίσει ξαφνικά να δείχνει μια ιδιαίτερη προτίμηση στον έναν γονέα. Έτσι, προσκολλάται στον γονέα του αντίθετου φύλου, επιδιώκει την προσοχή του και αναζητά την παρέα του, περισσότερο απ’ ότι συνήθιζε μέχρι τώρα.
Παράλληλα, είναι πιθανό να εκδηλώσει ζήλια και ανταγωνισμό προς τον γονέα του ίδιου φύλου, προσπαθώντας να τον απομακρύνει. Η ανταγωνιστικότητά του εκδηλώνεται με «σκληρές» φράσεις όπως «Άσε με» ή «Φύγε», θέλοντας έτσι να διώξει τον γονέα- ανταγωνιστή που, όπως πιστεύει, εκείνη την ώρα προσπαθεί να πάρει τη θέση του.
Τι θα πρέπει να προσέξετε
Το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα είναι μια λογική ανάπτυξη του παιδιού στα πλαίσια της σεξουαλικής του φαντασίωσης, γι’ αυτό και, όπως συμβουλεύει η κ. Γινοπούλου δεν θα πρέπει να μας ανησυχήσει. Μάλιστα, θεωρείται προτιμότερο να το αφήσουμε να εξελιχθεί, χωρίς όμως να ενθαρρύνουμε την διατήρησή του. Διαφορετικά, μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη μετέπειτα σχέση του παιδιού με τους γονείς αλλά και γενικότερα τις μελλοντικές σχέσεις του με το αντίθετο φύλο.
Γι’ αυτό, θα πρέπει δηλαδή να προσέξουμε πόσο δεκτικοί δείχνουμε απέναντι στο παιδί και να μην ανταποκρινόμαστε παραπάνω απ’ ότι θα έπρεπε στο κάλεσμά του.
Τι μπορείτε να κάνετε πρακτικά
Σύμφωνα με την ψυχολόγο, δεν πρέπει να τιμωρήσουμε ούτε να «αποπάρουμε» το παιδί. Εξάλλου, πρόκειται για μια φυσιολογική και αναμενόμενη συμπεριφορά που εκδηλώνει ασυνείδητα. Ωστόσο, για να μην το ενθαρρύνουμε, υπάρχουν άλλοι τρόποι που θα αποσπάσουν την προσοχή του από τον γονέα, του οποίου την συντροφιά αναζητά συνεχώς.
- Προσπαθήστε να περνάτε ποιοτικό χρόνο οικογενειακώς, με δραστηριότητες που θα συμπεριλαμβάνουν και τους δυο γονείς. Η παρουσία ενός δεύτερου παιδιού (του αδελφού ή της αδελφής) θα βοηθήσει σημαντικά.
- Επιδιώκετε την παρέα του παιδιού με συνομηλίκους του. Το ενδιαφέρον των παιδιών κεντρίζεται στον συνομιλητή τους, όποιος και αν είναι αυτός. Γι’ αυτό, προσπαθήστε να ενθαρρύνετε την επαφή με συνομηλίκους του (και κυρίως του αντίθετου φύλου) γεγονός που θα το βοηθήσει να προσκολληθεί λιγότερο σε εσάς, να αναζητά λιγότερο την συντροφιά σας, να κοινωνικοποιηθεί πιο εύκολα και – αν μη τι άλλο- να περάσει καλά χωρίς να αισθανθεί ότι το παραμελείτε.
- Μην ενθαρρύνετε συνήθειες, όπως ο κοινός ύπνος με το παιδί. Με τον τρόπο αυτό, «εγκρίνετε» ασυνείδητα την προσκόλλησή του πάνω σας. Μην παραλείψετε όμως να του εξηγήσετε απλά και κατανοητά ποια είναι τα όρια και γιατί του λέτε «όχι».
- Να θυμάστε ότι η τιμωρία δεν είναι η λύση. Στόχος μας δεν είναι να κάνουμε το παιδί να αισθανθεί ενοχές γι’ αυτά που νιώθει, αλλά να το βοηθήσουμε να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματά του και να ξεπεράσει όσο πιο ομαλά γίνεται αυτό το στάδιο της ζωής του.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είμαστε κοντά στο παιδί και να του δώσουμε να καταλάβει ότι η αγάπη που νιώθει η μαμά για τον μπαμπά και το αντίθετο δεν μειώνει την αγάπη που αισθάνονται για εκείνο. Απλώς, θα πρέπει να εξοπλιστούμε με –ακόμη περισσότερη- υπομονή. Εξάλλου, ποιος είπε ότι το να μεγαλώνεις παιδιά είναι εύκολο;
