Όλα τα μέλη μιας οικογένειας είναι υπεύθυνα για τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος, αλλά μερικές φορές, οι σχέσεις γίνονται τοξικές και δυσλειτουργικές. Αν αναγνωρίζεις τα παρακάτω σημάδια στη δική σου οικογένεια, ίσως είναι καιρός να προβληματιστείς και να αναζητήσεις τρόπους βελτίωσης των σχέσεών σας.
1. Η επικοινωνία συχνά οδηγεί σε συγκρούσεις
Η κακή επικοινωνία είναι ένα από τα πιο κοινά χαρακτηριστικά μιας δυσλειτουργικής οικογένειας. Αν οι συνομιλίες συνεχώς καταλήγουν σε συγκρούσεις, καυγάδες ή αμηχανία, τότε κάτι δεν πάει καλά.
Μήπως, για παράδειγμα, όποτε προσπαθείς να συζητήσεις κάτι που σε απασχολεί με τον σύζυγό σου, εκείνος σε επικρίνει ή σε κάνει να νιώσεις απόρριψη, με αποτέλεσμα να καταλήγετε πάντα σε καυγά; Αυτή η συνεχής σύγκρουση μπορεί να καταστήσει την επικοινωνία σας ανυπόφορη, οπότε στο τέλος είναι φυσικό να αποφεύγετε να συζητήσετε για σοβαρά θέματα.
2. Ένα ή περισσότερα μέλη κυριαρχούν στην οικογένεια
Στην οικογένεια μπορεί να υπάρχει ένα μέλος που κυριαρχεί σε όλες τις αποφάσεις, είτε αυτό αφορά τη ζωή του συντρόφου του, είτε των παιδιών του. Αυτό το μέλος καθορίζει σχεδόν τα πάντα και δεν επιτρέπει στους υπόλοιπους να εκφράσουν τις ανάγκες ή τις απόψεις τους.
Θα μπορούσε, για παράδειγμα, αυτό το άτομο να είναι ένας γονιός που δεν λαμβάνει ποτέ υπόψη τι θέλουν τα παιδιά του, αλλά επιμένει πως ξέρει πάντα το καλύτερο για αυτά.
3. Ο σαρκασμός και η κριτική είναι συνηθισμένα φαινόμενα
Η συνεχής κριτική και ο σαρκασμός υπονομεύουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση των μελών της οικογένειας. Αν η κριτική αντικαθιστά τις θετικές συζητήσεις, είναι σημάδι ότι η σχέση έχει πάρει μια αρνητική πορεία.
Για παράδειγμα, μπορεί για μέρα να επιστρέφεις από τη δουλειά σου και να αναφέρει ότι είχες μια δύσκολη μέρα. Τότε ο σύζυγός σου απαντάει με σαρκαστικό τόνο: «Φυσικά, η δουλειά σου είναι η πιο δύσκολη στον κόσμο», ενώ το μόνο που χρειαζόσουν εκείνη τη στιγμή ήταν μια αγκαλιά ή έστω λίγη κατανόηση.
4. Κρατούνται μυστικά για να διατηρηθεί ειρήνη
Σε πολλές δυσλειτουργικές οικογένειες, οι άνθρωποι αποφεύγουν να εκφράσουν τα συναισθήματα ή τα προβλήματα που τους απασχολούν, για να μην προκληθούν συγκρούσεις. Αυτό, όμως, μόνο προσωρινά κρατά την ειρήνη, αφού τα κρυμμένα συναισθήματα συσσωρεύονται και τελικά ξεσπούν.
Ένας σύζυγος, για παράδειγμα, προσπαθώντας να αποφύγει τη συζήτηση για τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικογένειά του, δεν αναφέρει τίποτα στη σύζυγό του, παρόλο που η κατάσταση τους αγχώνει. Προτιμά να «ξεμπερδεύει» με το ψέμα, θεωρώντας πως η «σιωπή» τους βοηθά να διατηρήσουν μια φαινομενική ηρεμία.
5. Οι ατομικές ανάγκες παραμελούνται
Όταν η οικογένεια γίνεται δυσλειτουργική, τα ατομικά, συναισθηματικά και ψυχικά αιτήματα παραμελούνται. Αν κανείς δεν εκφράζει την ανάγκη του για χρόνο για τον εαυτό του ή να νιώσει ότι τον εκτιμούν, τότε η οικογενειακή ζωή μπορεί να γίνει ιδιαίτερα καταθλιπτική.
Για παράδειγμα, μία μητέρα μπορεί να χρειάζεται παραπάνω χρόνο για τον εαυτό της αλλά νιώθει ενοχές για να το ζητήσει από τον σύζυγό της, γιατί θεωρεί ότι πάντα πρέπει να είναι διαθέσιμη για τους άλλους. Η παραμέληση της προσωπικής της ευημερίας την κάνει να αισθάνεται συνεχώς κουρασμένη και απογοητευμένη.
6. Υπάρχει έλλειψη ενσυναίσθησης μεταξύ των μελών
Η ενσυναίσθηση είναι το θεμέλιο για υγιείς σχέσεις. Αν τα μέλη της οικογένειας δεν μπορούν να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων, τότε η επικοινωνία τους γίνεται πιο επιφανειακή, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αποξένωση.
Για παράδειγμα, εσύ μπορεί να περνάς δύσκολες στιγμές στη δουλειά σου και προσπαθείς να μιλήσει για αυτό με τον σύζυγό σου, αλλά εκείνος δεν δείχνει ενδιαφέρον και λέει πως «είναι απλώς μια δουλειά». Μετά από μία τέτοια αντιμετώπιση είναι λογικό να νιώσεις ότι τα συναισθήματά σου δεν έχουν αξία και ότι κανείς δεν σε καταλαβαίνει.
7. Ο φόβος, η υποχρέωση ή η ενοχή είναι ένα συνηθισμένο κίνητρο
Όταν η αγάπη για την οικογένεια αντικαθίσταται από φόβο, υποχρέωση ή ενοχή, τότε η οικογενειακή δυναμική έχει πάρει λάθος πορεία. Αν τα μέλη της οικογένειας παραμένουν μαζί ή εκτελούν υποχρεώσεις για να αποφύγουν τις συνέπειες, τότε υπάρχει πρόβλημα.
Μια γυναίκα θα μπορούσε, για παράδειγμα, να νιώθει συνεχώς ενοχές όταν αρνείται μια οικογενειακή πρόσκληση, γιατί η μητέρα της την κατηγορεί ότι δεν τη βοηθάει αρκετά. Μπορεί να νιώθει έντονα ότι απογοητεύει την οικογένειά της, παρόλο που είναι κουρασμένη και χρειάζεται χρόνο για τον εαυτό της.
8. Τα μέλη αισθάνονται συναισθηματικά εξαντλημένα
Η συναισθηματική εξάντληση είναι ένα από τα πιο εμφανή σημάδια μιας δυσλειτουργικής οικογένειας. Όταν τα μέλη της οικογένειας νιώθουν ότι εξαντλούνται από συνεχείς καυγάδες, από τη διαρκή γκρίνια ή απλά από την έλλειψη κατανόησης, η ποιότητα της οικογενειακής ζωής πέφτει κατακόρυφα.
Για παράδειγμα, μια μητέρα δύο παιδιών, νιώθει συνεχώς εξαντλημένη από τις συνεχείς εντάσεις στο σπίτι. Οι καυγάδες με τον σύζυγό της και η πίεση να ικανοποιεί τις ανάγκες όλων την έχουν αφήσει συναισθηματικά εξαντλημένη και χωρίς ενέργεια για να ασχοληθεί με τον εαυτό της ή τα παιδιά της.
