Ο δράστης εξαπατά τον ανήλικο, τον πείθει να στείλει προσωπικές ή ακόμη και γυμνές φωτογραφίες και μετά ξεκινούν οι απειλές: «Αν δεν πληρώσεις ή δεν κάνεις αυτό που σου ζητώ, θα τις δημοσιοποιήσω». Η παράνομη αυτή πρακτική συναντάται ολοένα και συχνότερα στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, με θύματα κυρίως εφήβους. Οι ψυχικές, κοινωνικές και νομικές συνέπειες είναι βαριές και συνήθως διαρκούν για χρόνια, ακόμα και για μια ολόκληρη ζωή.
Τι δείχνουν οι έρευνες
Η διεθνής εμπειρία είναι ανησυχητική. Σύμφωνα με στοιχεία του National Center for Missing and Exploited Children στις ΗΠΑ, οι αναφορές για financial sextortion αυξήθηκαν από 10 731 το 2022, σε 26 718 το 2023. Τονίζεται ότι πρόκειται για ένα έγκλημα ευρέως εξελισσόμενο, με θύματα κορίτσια αλλά και αγόρια, ηλικίας (κατά κύριο λόγο) 14‑17 ετών.
Η Europol αναφέρει πως 1 στους 13 νέους 16‑19 ετών στην Ευρώπη έχουν εμπλακεί έστω και μία φορά σε sextortion. Έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες υπογραμμίζει ότι το 5 % των εφήβων ηλικίας 12‑17 ετών είχε πέσει θύματα sextortion. Συγκεκριμένα, για την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα: τα θύματα δεν κάνουν καταγγελία, συχνά λόγω ντροπής, ενώ πολλοί από τους δράστες λειτουργούν από την Αφρική ή τη Νοτιοανατολική Ασία .
Πώς λειτουργεί η απάτη
-
Ο δράστης δημιουργεί κακόβουλο προφίλ (συχνά υποδύεται έφηβη ή νεαρό άτομο στο Instagram ή TikTok) και προσεγγίζει το θύμα του ερωτικά.
-
Σταδιακά αποκτά την εμπιστοσύνη του εφήβου (grooming) και τελικά του ζητά φωτογραφίες ερωτικού περιεχομένου.
-
Μόλις λάβει το υλικό, απειλεί ότι θα τις διακινήσει και εκβιάζει το θύμα ζητώντας είτε κι άλλες φωτογραφίες είτε είτε οικονομικό αντίτιμο (gift cards, κρυπτονομίσματα) .
-
Ακολουθούν απειλές για κοινωνική διαπόμπευση ή οικογενειακό εξευτελισμό, με αποτέλεσμα το θύμα να σκέφτεται ακόμα και την αυτοκτονία, αφού η ψυχική πίεση που δέχεται έχει τραγικές συνέπειες .
Γιατί επηρεάζονται οι έφηβοι
Οι γκρίζες ζώνες της κοινωνικής ζωής στην εφηβεία, συνδυασμένες με ασάφειες στη χρήση των social media, κάνουν τους νέους ιδιαίτερα ευάλωτους. Οι έφηβοι έχουν την ανάγκη της αποδοχής, την επιθυμία της «καθαρής εικόνας» αλλά και τη δυνατότητα να ακλουθούν ψεύτικους λογαριασμούς. Δεν ξέρουν πού ή με ποιον μιλούν, ούτε πώς θα αντιδράσουν σε μια απειλή που «χαλάει» την κοινωνική τους εικόνα. Επιπλέον, οι ενήλικες τούς τους συμβουλεύουν να «μην μιλούν με αγνώστους», χωρίς όμως να παρέχουν σαφή ενημέρωση και εργαλεία για να ξεχωρίζουν τους επιτήδειους.
Συνέπειες
Τα θύματα βιώνουν άγχος, ντροπή, κατάθλιψη και σε πολλές σκέφτονται ακόμα και την αυτοκτονία. Στην Αμερική, αναφέρθηκαν τουλάχιστον 20 αυτοκτονίες εφήβων σε διάστημα μόλις 18 μηνών, από τους οποίους τουλάχιστον ο 1 στους 6 αυτοκτόνησε λόγω sextortion.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Η άγνοια είναι μεγάλη. Η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος αναφέρει ότι οι περισσότεροι Έλληνες έφηβοι δεν καταλαβαίνουν την έκταση του κινδύνου. Η νομοθεσία (άρθρο 385 ποινικού κώδικα και πρόσφατοι νόμοι για ψηφιακά εγκλήματα) δίνει σαφή εργαλεία ποινικής δίωξης. Ταυτόχρονα, σχολεία, Πανευρωπαϊκές καμπάνιες (όπως «Say No» της Europol) και μη κυβερνητικοί οργανισμοί προσπαθούν να αναδείξουν το πρόβλημα και να ξεκινήσει μια εποικοδομητική συζήτηση.
Τι πρέπει να κάνουμε ως γονείς
-
Ενημέρωση: οι γονείς πρέπει να συνομιλούν συχνά με τα παιδιά για τον ψηφιακό κόσμο, χωρίς ταμπού, φόβο ή απαγορεύσεις.
-
Προσοχή στη χρήση των social: λέμε στα παιδιά να μην στέλνουν ποτέ και σε κανέναν αποκαλυπτικό υλικό.
-
Διατήρηση μηνυμάτων: να συμβουλέψουμε τα παιδιά μας να μην διαγράφουν τυχόν απειλητικά μηνύματα - είναι πολύτιμο αποδεικτικό στοιχείο.
-
Καταγγελία: η επικοινωνία με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος πρέπει να γίνεται άμεσα.
-
Ψυχοκοινωνική στήριξη: επαγγελματική βοήθεια για θύματα και οικογένειες γιατί ο ψυχισμός του παιδιού πλήττεται βαθύτατα.
Στο επίκεντρο της μάχης
Το sextortion είναι ένας σύγχρονος ηλεκτρονικός ιός. Εξαπλώνεται γρήγορα, λειτουργεί ύπουλα και κερδίζει από τη σιωπή του θύματος. Χτυπά κυρίως ανήλικους που ψάχνουν αποδοχή. Αν θέλουμε να το αντιμετωπίσουμε, πρέπει να βλέπουμε τα σημάδια, να μην φοβόμαστε να μιλήσουμε, να προστατεύσουμε την ψηφιακή μας παρουσία και να στηρίζουμε τα παιδιά μας. Η κατανόηση δεν σημαίνει πανικός. Σημαίνει γνώση και δράση.
