Η συνεξάρτηση δεν είναι μια ταμπέλα για ανθρώπους αδύναμους. Είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς που μαθαίνεται. Μερικές φορές προέρχεται από το σπίτι των παιδικών μας χρόνων και άλλες από την ανάγκη να νιώσουμε σιγουριά. Όμως αυτή η σιγουριά μπορεί να γίνει φυλακή.
Παρακάτω θα βρεις πέντε σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσεις. Σημάδια που αν τα αναγνωρίσεις μπορούν να αποτελέσουν το πρώτο βήμα στην επιστροφή προς τον εαυτό σου.
Χάνεις σταδιακά την ταυτότητά σου
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημάδια συνεξάρτησης είναι η σταδιακή διάλυση της προσωπικής σου ταυτότητας. Στην αρχή φαίνεται αθώο. Αφήνεις το ταίρι σου να επιλέξει το φαγητό, την ταινία ή το πού θα πάτε διακοπές. Σιγά σιγά όμως οι επιλογές σου σχεδόν εξαφανίζονται. Δεν ξέρεις πια τι θέλεις και πολλές φορές δεν μπορείς να απαντήσεις σε απλές ερωτήσεις για τον εαυτό σου.
Όταν η σχέση γίνεται το μοναδικό σου κέντρο βάρους, παύεις να καλλιεργείς προσωπικά ενδιαφέροντα και υγιείς συνήθειες. Αν πιάνεις τον εαυτό σου να αποφεύγει όνειρα ή ανθρώπους επειδή μπορεί να δυσαρεστήσουν τον σύντροφό σου, τότε βρίσκεσαι σε ένα μοτίβο που σε εξαντλεί ψυχικά. Το να αγαπάς κάποιον δεν σημαίνει να εξαφανίζεσαι.
Νιώθεις υπεύθυνη για τα συναισθήματα του άλλου
Η συνεξάρτηση τρέφεται από την υπερβολική ευθύνη. Αν φορτώνεσαι την παραμικρή διάθεση του συντρόφου σου, αν νιώθεις ενοχές όταν εκείνος είναι στεναχωρημένος ή θυμωμένος, αν πιστεύεις πως πρέπει πάντα να "σώζεις" τη σχέση, τότε το συναίσθημα έχει ξεφύγει από τα όρια του υγιούς.
Σε ένα ισορροπημένο ζευγάρι οι δύο άνθρωποι στηρίζουν ο ένας τον άλλο, αλλά δεν γίνονται το μοναδικό στήριγμα. Εσύ δεν έχεις ευθύνη για το πώς νιώθει κάποιος άλλος. Η προσπάθειά σου να κρατήσεις τα πάντα ήρεμα μπορεί να οδηγήσει σε διαρκή εσωτερική εξουθένωση, κάτι που ονομάζουμε σε επίπεδο ψυχολογίας συναισθηματική εξάντληση.
Φοβάσαι την εγκατάλειψη και τη σύγκρουση
Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι ένα βαθύ τραύμα που μπορεί να προέρχεται από παλιά μοτίβα. Αν σε κάθε διαφωνία φοβάσαι ότι θα μείνεις μόνη, τότε παραχωρείς όλο και περισσότερο έδαφος. Κάνεις συνεχώς πίσω, καταπίνεις λόγια, καταργείς όρια. Αποφεύγεις τη σύγκρουση όχι επειδή θέλεις πραγματικά να τη λύσεις, αλλά επειδή τρέμεις ότι ένα λάθος θα είναι μοιραίο.
Αυτό δημιουργεί μια δυναμική όπου ο ένας έχει υπερβολική δύναμη και ο άλλος υπερβολική ανάγκη. Η σχέση δεν αναπτύσσεται. Σταματά στην επιβίωση. Και όταν μια σχέση ζει μόνο για να μην διαλυθεί, τελικά καταλήγει να διαλύει εσένα.
Θυσιάζεις συνεχώς τις ανάγκες σου για να διατηρηθεί η σχέση
Ο συμβιβασμός είναι μέρος κάθε υγιούς σύνδεσης. Η συνεχής θυσία όμως είναι σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν βάζεις τον εαυτό σου σε δεύτερη μοίρα σε μόνιμη βάση, τότε δημιουργείται μια ανισορροπία που με τον καιρό σε τσακίζει ψυχικά.
Συχνά οι άνθρωποι που βιώνουν συνεξάρτηση αισθάνονται ότι η αξία τους εξαρτάται από την προσφορά τους. Θεωρούν πως πρέπει να υπερέχουν σε καλοσύνη και κατανόηση για να κρατήσουν κοντά τους το ταίρι τους. Όμως μια σχέση που απαιτεί συνεχή αυτοθυσία δεν είναι σχέση. Είναι μηχανισμός επιβίωσης.
Αναζητάς επιβεβαίωση επειδή δεν νιώθεις ασφάλεια μέσα σου
Η ανάγκη για επιβεβαίωση δεν είναι κάτι κακό από μόνη της. Όλοι θέλουμε να νιώθουμε ότι μας βλέπουν και μας εκτιμούν. Το πρόβλημα ξεκινά όταν αυτή η ανάγκη γίνεται ο μοναδικός τρόπος να νιώσεις ότι αξίζεις.
Αν χρειάζεσαι διαρκώς καθησυχασμό, αν αγχώνεσαι όταν ο σύντροφός σου δεν σου μιλά για λίγη ώρα, αν ελέγχεις το κινητό σου υπερβολικά συχνά περιμένοντας μήνυμα, τότε η ασφάλεια δεν βρίσκεται μέσα σου αλλά έξω από εσένα. Και ό,τι εξαρτάται από άλλους μπορεί εύκολα να κλονιστεί. Όταν βασίζεσαι σε εξωτερικές επιβεβαιώσεις, γίνεται ακόμη πιο πιθανό να μένεις σε σχέσεις που υπονομεύουν την ψυχική σου ανθεκτικότητα.
Πώς μπορείς να απεγκλωβιστείς
- Το πρώτο βήμα είναι η επίγνωση. Να δεις ξεκάθαρα τι συμβαίνει και να αναγνωρίσεις τον ρόλο σου χωρίς να αυτοτιμωρείσαι. Η συνεξάρτηση δεν είναι ντροπή. Είναι μια επαναλαμβανόμενη δυναμική που μπορείς να σπάσεις με υπομονή και καλή υποστήριξη.
- Το δεύτερο βήμα είναι η ενίσχυση της προσωπικής σου αυτονομίας. Μικρές πράξεις, όπως να φροντίζεις τον χρόνο σου, να ξαναβρίσκεις τα ενδιαφέροντά σου και να ενισχύεις την αυτοπεποίθησή σου, λειτουργούν σαν αντίδοτο στην ψυχική συρρίκνωση που προκαλεί η συνεξάρτηση.
- Το τρίτο και πιο ουσιαστικό βήμα είναι η θέσπιση ορίων. Τα όρια δεν αποτελούν τοίχο. Είναι γέφυρα. Είναι η δική σου υπενθύμιση ότι αξίζεις σχέση που σε σέβεται και σε χωρά. Ανάλογα με την ένταση του προβλήματος, η καθοδήγηση από ειδικό μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, ειδικά όταν υπάρχει βαθιά ριζωμένη ανασφάλεια.
Η συνεξάρτηση δεν είναι μια κατάσταση χωρίς διέξοδο. Είναι ένα καμπανάκι που σε καλεί να στραφείς ξανά σε εσένα. Και το μεγαλύτερο δώρο που μπορείς να κάνεις στη δική σου ψυχή είναι να την ακούσεις. Μια σχέση που θολώνει τον εσωτερικό σου κόσμο δεν είναι αγάπη. Η αληθινή αγάπη σε απλώνει, δεν σε μικραίνει.
