Το σύνδρομο εξουθένωσης (burnout) δεν αφορά μόνο τους εργαζόμενους
Για πολλά χρόνια, το burnout συσχετιζόταν αποκλειστικά με επαγγελματικές συνθήκες: υπερβολικά ωράρια, πίεση, έλλειψη υποστήριξης. Κι όμως, σήμερα αναγνωρίζεται πια και η έννοια του parental burnout — και ειδικά του maternal burnout. Δεν είναι απλώς μια περαστική φάση. Είναι μια κατάσταση χρόνιου σωματικού, συναισθηματικού και πνευματικού εξαντλήματος, που προκύπτει από την συνεχή φροντίδα των άλλων, χωρίς ανάσες φροντίδας για εσένα.
Πώς μοιάζει μια μαμά σε burnout;
-
Αισθάνεται συνεχώς εξαντλημένη, όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά. Ο ύπνος δεν τη «γεμίζει», και η μέρα ξεκινά ήδη με ένα βάρος.
-
Χάνει την απόλαυση από τη σχέση με τα παιδιά της. Τα βλέπει σαν ακόμα μια υποχρέωση στη λίστα της και όχι σαν πηγή χαράς. Την τρομάζει αυτή η σκέψη, αλλά δεν μπορεί να την αλλάξει.
-
Απομακρύνεται συναισθηματικά. Δεν έχει χώρο για ευαισθησία, χιούμορ ή συναισθηματική διαθεσιμότητα. Κάνει τα βασικά —και μόνο.
-
Έχει ενοχές, θυμό, και αίσθηση ανεπάρκειας. Δεν νιώθει αρκετή. Δεν νιώθει ικανή. Και, το χειρότερο, δεν βλέπει φως στο τούνελ.
Αν αυτά σου θυμίζουν κάτι, δεν είσαι μόνη. Δεν είσαι κακή μαμά. Είσαι εξαντλημένη.
Πού οδηγεί αυτό;
Το maternal burnout δεν περνά μόνο του. Αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, κατάθλιψη, αποξένωση από τον σύντροφο, συγκρούσεις στο σπίτι και ακόμη μεγαλύτερη ψυχική και σωματική κατάρρευση. Δεν είναι υπερβολή. Είναι μια πραγματικότητα που πολλές μαμάδες ζουν αθόρυβα —μέχρι να μην αντέχουν άλλο.
Γιατί φτάνουμε εκεί;
Ο ρόλος της μητέρας είναι συχνά ταυτισμένος με την αυταπάρνηση. Μαμάδες που «δίνουν τα πάντα», που «αντέχουν», που «δεν λυγίζουν». Η κοινωνία επιβραβεύει τη θυσία, όχι την αυτοφροντίδα. Και οι ίδιες οι γυναίκες μεγαλώνουν πιστεύοντας ότι η «καλή μαμά» είναι αυτή που ξεχνάει τον εαυτό της.
Αλλά δεν είναι έτσι.
Μια καλή μαμά είναι μια υγιής μαμά — και υγιής σημαίνει να αναγνωρίζεις πότε κάτι δεν πάει καλά, να ζητάς βοήθεια, να λες "όχι", να διεκδικείς χώρο και χρόνο για σένα.
Τι μπορείς να κάνεις
Αν νιώθεις πως η καθημερινή κόπωση έχει γίνει τοξική, δεν χρειάζεσαι απλώς διακοπές. Χρειάζεσαι αλλαγή ρυθμού και στήριξη.
-
Μίλα γι’ αυτό. Σε μια φίλη, σε έναν σύντροφο, σε έναν ειδικό. Η εξουθένωση δεν είναι ντροπή.
-
Μοίρασε τις ευθύνες. Δεν χρειάζεται να κάνεις τα πάντα. Άφησε κάτι. Ανάθεσε. Ζήτησε βοήθεια — και αποδέξου τη χωρίς ενοχές.
-
Βάλε όρια. Όχι δεν σημαίνει ότι δεν αγαπάς. Σημαίνει ότι αγαπάς και τον εαυτό σου.
-
Φρόντισε τον ύπνο σου, τη διατροφή σου, την κίνησή σου. Όχι γιατί «πρέπει», αλλά γιατί είσαι άνθρωπος που αξίζει να είναι καλά.
-
Κάνε κάτι μόνο για σένα. Κάτι μικρό, καθημερινό. Ένα τσάι χωρίς παρέα. Μια βόλτα μόνη σου. Ένα βιβλίο, ένα τραγούδι, μια παύση.
Και κυρίως: μην περιμένεις να φτάσεις στον πάτο
Το burnout δεν έρχεται με πανό και προειδοποιήσεις. Έρχεται σιωπηλά, σταδιακά. Το νιώθεις πρώτα στο σώμα σου, μετά στην ψυχή σου. Και δεν είναι «υπερβολή» να το ονομάσεις έτσι. Είναι φροντίδα.
Δεν φταίς που κουράστηκες. Φταίει που κανείς δεν σου είπε ότι δεν χρειάζεται να τα κάνεις όλα. Ότι δεν χρειάζεται να είσαι τέλεια για να είσαι αγαπητή. Ότι έχεις το δικαίωμα να ζήσεις τη μητρότητα χωρίς να εξαφανιστείς μέσα της.
Η μητρότητα είναι γεμάτη δώρα. Αλλά για να τα απολαύσεις, πρέπει πρώτα να είσαι καλά εσύ. Και αυτό ξεκινά από το να παραδεχτείς ότι δεν είσαι απλώς κουρασμένη. Είσαι εξαντλημένη. Και αξίζεις κάτι καλύτερο από αυτό.