Όμως, η συνεχής πίεση να ανταπεξέλθει σε όλα αυτά μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση που συχνά αγνοούμε ή υποτιμούμε: το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης (burnout). Ειδικά για τις γυναίκες, που συνήθως αναλαμβάνουν περισσότερους ρόλους και ευθύνες, είναι πολύ εύκολο να περάσουν τα όρια και να φτάσουν σε σημείο σωματικής και ψυχικής εξάντλησης. Αλλά πώς καταλαβαίνουμε ότι πρέπει να ηρεμήσουμε πριν να είναι αργά;
Τι είναι το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης;
Το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης είναι μια κατάσταση στην οποία το άτομο νιώθει ψυχικά και σωματικά εξαντλημένο λόγω υπερβολικής πίεσης και άγχους από τις επαγγελματικές ή προσωπικές του υποχρεώσεις. Όταν το σώμα και το μυαλό κουράζονται υπερβολικά, η αντίδραση συχνά είναι η αίσθηση ότι δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε πλέον στις απαιτήσεις του περιβάλλοντός μας. Και αυτό δεν επηρεάζει μόνο στελέχη ή επαγγελματίες σε απαιτητικούς τομείς, αλλά και άτομα σε λιγότερο «εντυπωσιακά» επαγγέλματα. Μπορεί να επηρεάσει ακόμα περισσότερο μαμάδες, οι οποίες αναλαμβάνουν, εκτός από την δουλειά τους, την ανατροφή των παιδιών και την καθημερινή διαχείριση του σπιτιού.
Τα πρώτα σημάδια του burnout
Τα συμπτώματα της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι σταδιακά και εξελίσσονται με το πέρασμα του χρόνου. Τα πρώτα σημάδια συνήθως είναι ήπια και μπορεί να περάσουν απαρατήρητα. Η καθημερινή κούραση, η δυσκολία στον ύπνο και η αναπόφευκτη επιθυμία να «ξεφύγουμε» από την εργασία ή από τις ευθύνες μας είναι τα πρώτα σημάδια που μπορεί να δείχνουν ότι η ένταση στην οποία βρισκόμαστε αρχίζει να μας επηρεάζει.
Αργότερα, όταν το άτομο δεν δίνει προσοχή σε αυτά τα σημάδια, μπορεί να εμφανιστούν πιο έντονα συμπτώματα όπως:
-
Σωματική εξάντληση: Κούραση που δεν φεύγει με τον ύπνο, συχνή κόπωση και αδυναμία.
-
Κακή διάθεση και ευερεθιστότητα: Η αντοχή μας σε μικροπροβλήματα μειώνεται, και η ευερεθιστότητα γίνεται πιο συχνή.
-
Απώλεια ενθουσιασμού: Αυτό που κάποτε μας ενθουσίαζε, τώρα φαίνεται αδιάφορο ή κουραστικό.
-
Διαταραχές ύπνου και ανησυχία: Αποτυχία να κοιμηθούμε καλά, άγχη και ακατάσχετες σκέψεις.
-
Αίσθημα αχρηστίας: Όταν αρχίζουμε να νιώθουμε ότι η δουλειά μας ή οι προσδοκίες από τον εαυτό μας δεν έχουν πια νόημα.
-
Προβλήματα συγκέντρωσης: Η έλλειψη προσοχής και εστίασης στη δουλειά ή στις καθημερινές υποχρεώσεις.
Οι τέσσερις φάσεις του burnout
Ορισμένοι ειδικοί χωρίζουν το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης σε τέσσερα στάδια:
-
Ήπια δυσαρέσκεια: Η κούραση είναι εμφανής, αλλά ακόμα δεν υπάρχει συνειδητοποίηση της σοβαρότητας του προβλήματος.
-
Ασυνείδητη παράβλεψη: Η δυσαρέσκεια εντείνεται, αλλά το άτομο προσπαθεί να συνεχίσει, συχνά αρνούμενο να παραδεχτεί ότι έχει πρόβλημα.
-
Συνειδητό μούδιασμα: Τα συμπτώματα αρχίζουν να γίνονται πιο έντονα και ο άνθρωπος προσπαθεί να απομακρύνει τις δυσάρεστες καταστάσεις, χωρίς όμως να το καταφέρνει.
-
Τραύμα: Το άτομο φτάνει σε πλήρη εξάντληση, με σοβαρές ψυχικές και σωματικές συνέπειες, όπως κρίσεις πανικού και απόλυτη αδυναμία να ανταπεξέλθει.
Ποιος κινδυνεύει περισσότερο;
Εκείνοι που είναι πιο ευάλωτοι στο σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης είναι αυτοί που αναλαμβάνουν υπερβολικά πολλούς ρόλους και ευθύνες και έχουν υψηλές προσδοκίες από τον εαυτό τους. Οι εργαζόμενες μαμάδες αντιμετωπίζουν συχνά την πίεση να είναι «τέλειες» μητέρες, σύζυγοι και εργαζόμενες, χωρίς να έχουν χρόνο για τον εαυτό τους.
Τι να κάνεις αν βιώνεις burnout
Εάν αναγνωρίζεις κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα στον εαυτό σου, είναι σημαντικό να δράσεις άμεσα. Η πρόληψη είναι το κλειδί.
-
Ζήτα βοήθεια: Μην διστάσεις να μιλήσεις σε έναν ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή. Η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να σε βοηθήσει να κατανοήσεις τις αιτίες του burnout και να μάθεις πώς να το διαχειριστείς.
-
Θέσε όρια: Αν νιώθεις ότι έχεις αναλάβει περισσότερα από όσα μπορείς να χειριστείς, είναι καιρός να επαναξιολογήσεις τις προτεραιότητές σου και να μάθεις να λες «όχι».
-
Αναζητήστε ισορροπία: Εστίασε και στην προσωπική σου ζωή και στην ξεκούραση, χωρίς να παραμελείς τον εαυτό σου.
-
Διακοπές και ξεκούραση: Σιγουρέψου ότι παίρνεις χρόνο για τον εαυτό σου. Οι μικρές διακοπές ή έστω μια ώρα για να κάνεις κάτι που αγαπάς μπορεί να αναζωογονήσουν το σώμα και το πνεύμα σου.
Προληπτικά μέτρα
Το πιο σημαντικό είναι να αποδεχτείς ότι δεν μπορείς να τα κάνεις όλα. Βάλε ρεαλιστικές προσδοκίες και δώσε προτεραιότητα στην υγεία σου. Μην ξεχνάς να αφιερώνεις χρόνο για τον εαυτό σου, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ζητήσεις βοήθεια από άλλους. Ακολουθώντας αυτά τα βήματα, μπορείς να προστατεύσεις τον εαυτό σου από την εξουθένωση και να επαναφέρεις την ισορροπία στη ζωή σου.
Είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι η αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων και η έγκαιρη παρέμβαση είναι το κλειδί για να αποφύγεις τις σοβαρές συνέπειες του burnout. Εάν νιώθεις ότι κάτι δεν πάει καλά, πάρε μια ανάσα και κάνε τα απαραίτητα βήματα για να επαναφέρεις την ψυχική και σωματική σου υγεία.