Ένα ιδανικό που υπόσχεται πως οι γυναίκες μπορούν να τα καταφέρουν σε όλα: να εξελίσσονται επαγγελματικά, να μεγαλώνουν παιδιά, να διατηρούν σχέσεις, να φροντίζουν τον εαυτό τους και να παραμένουν πάντα ήρεμες. Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι διαφορετική. Η «τέλεια ισορροπία» αποδεικνύεται συχνά μια ψευδαίσθηση, ένα αφήγημα που περισσότερο πιέζει παρά απελευθερώνει.
Η ψευδαίσθηση της «τέλειας ισορροπίας»
Η ιδέα ότι μπορούμε να επιτύχουμε μια σταθερή, αρμονική ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής δεν είναι παρά ένα κοινωνικό κατασκεύασμα. Ένα μήνυμα που ενισχύεται μέσα από τα μέσα ενημέρωσης, τη διαφήμιση και τα κοινωνικά δίκτυα, τα οποία προβάλλουν εικόνες γυναικών που φαίνονται να τα προλαβαίνουν όλα με ευκολία και χαμόγελο.
Πίσω όμως από αυτή την επιμελημένη εικόνα κρύβεται ένα διαφορετικό τοπίο: εξάντληση, άγχος και ενοχή. Έρευνες δείχνουν ότι οι εργαζόμενες μητέρες βιώνουν υψηλότερα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης από τους άνδρες συναδέλφους τους, ενώ αισθάνονται διαρκώς ότι αποτυγχάνουν – είτε στη δουλειά είτε στο σπίτι. Αυτή η συνεχής εσωτερική σύγκριση, η ανάγκη να αποδεικνύουν καθημερινά την επάρκειά τους, είναι ένα αδιέξοδο που παράγει πίεση και ψυχική φθορά.
Η σύγχρονη κουλτούρα, που εξυμνεί τη «γυναίκα-πολυεργαλείο», συντηρεί μια μη ρεαλιστική προσδοκία. Η ισορροπία παρουσιάζεται ως κάτι που επιτυγχάνεται με σωστό προγραμματισμό και πειθαρχία. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια διαρκή διαπραγμάτευση με τον χρόνο, τις ανάγκες και τις προτεραιότητες.
Η αλήθεια: η ισορροπία δεν είναι στατική
Η ισορροπία δεν είναι μια σταθερή κατάσταση που κατακτάται μία φορά για πάντα. Είναι μια δυναμική διαδικασία που αλλάζει ανάλογα με τις φάσεις της ζωής. Υπάρχουν περίοδοι που η επαγγελματική ζωή απαιτεί περισσότερη ενέργεια και άλλες που η οικογένεια χρειάζεται μεγαλύτερη παρουσία. Το να προσπαθεί κανείς να τα κρατήσει όλα απολύτως ίσα οδηγεί, αναπόφευκτα, στην απογοήτευση.
Η αποδοχή ότι δεν μπορούμε να είμαστε τέλειες σε όλα είναι απελευθερωτική. Το να επιλέγουμε συνειδητά πού θα εστιάσουμε κάθε φορά, χωρίς ενοχές, είναι ένδειξη ωριμότητας και αυτογνωσίας. Όπως υπογραμμίζουν πολλοί ψυχολόγοι, το ζητούμενο δεν είναι η τελειότητα αλλά το «αρκετά καλό». Μια στάση που επιτρέπει ευελιξία και ανθρώπινο ρυθμό.
Η ισορροπία, λοιπόν, δεν είναι θέμα τελειότητας αλλά προτεραιοτήτων. Είναι η ικανότητα να προσαρμόζεσαι, να λες «όχι» όταν χρειάζεται, να αποδέχεσαι ότι κάποιες ημέρες κάτι θα μείνει πίσω. Και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό.
Όταν το σύστημα δεν βοηθά
Η ατομική προσπάθεια, όσο ειλικρινής κι αν είναι, δεν αρκεί. Οι κοινωνικές και εργασιακές δομές συχνά δεν ευνοούν την ουσιαστική ισορροπία. Οι ελλείψεις σε παιδικούς σταθμούς, οι περιορισμένες δυνατότητες ευέλικτης εργασίας και οι μικρές άδειες πατρότητας επιβαρύνουν δυσανάλογα τις γυναίκες.
Η φροντίδα των παιδιών εξακολουθεί να θεωρείται, στις περισσότερες περιπτώσεις, γυναικεία υπόθεση. Οι γυναίκες καλούνται να αποδεικνύουν καθημερινά ότι η μητρότητα δεν μειώνει την επαγγελματική τους αξία, ενώ το σύστημα σπάνια διευκολύνει την επανένταξή τους μετά τη γέννηση ενός παιδιού.
Χωρίς ουσιαστικές πολιτικές στήριξης, η έννοια της ισορροπίας παραμένει προνόμιο των λίγων. Η ισότητα δεν επιτυγχάνεται με ρητορικές περί «ενδυνάμωσης», αλλά με πρακτικά μέτρα που επιτρέπουν στις γυναίκες να συνδυάσουν ρεαλιστικά τον επαγγελματικό και τον οικογενειακό τους ρόλο.
Σημασία έχει να είσαι «εκεί»
Ίσως χρειάζεται να ξανασκεφτούμε τι σημαίνει πραγματικά «ισορροπία». Να πάψουμε να τη συνδέουμε με την τελειότητα και να τη θεωρήσουμε ως μια κατάσταση ρεαλιστικής προσαρμογής. Η ουσία δεν βρίσκεται στο να τα κάνουμε όλα, αλλά στο να είμαστε παρούσες εκεί όπου έχει σημασία. Η επιτυχία δεν μετριέται από το πόσα προλάβαμε μέσα σε μια μέρα, αλλά από το πόσο παρόντες ήμασταν στις στιγμές που μετρούν.
Αυτό σημαίνει να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ξεκουράζεται, να απολαμβάνει, να ζητά βοήθεια, να μοιράζεται τη φροντίδα. Να αποδεχόμαστε ότι η ζωή έχει ρυθμούς, και ότι άλλοτε κυριαρχεί η δουλειά, άλλοτε η οικογένεια και άλλοτε –ιδανικά– ο εαυτός μας.
Η αληθινή ισορροπία είναι περισσότερο ζήτημα εσωτερικής ειρήνης παρά εξωτερικού προγραμματισμού. Βρίσκεται στις στιγμές που επιλέγουμε συνειδητά να σταθούμε, να πάρουμε μια ανάσα, να ακούσουμε, να υπάρξουμε.
Συμφιλιώσου με την ατέλεια, χωρίς ενοχές!
Η τέλεια ισορροπία δεν υπάρχει. Υπάρχουν μόνο άνθρωποι που προσπαθούν, κάθε μέρα, να δημιουργήσουν έναν κόσμο όπου η δουλειά και η οικογένεια μπορούν να συνυπάρχουν χωρίς να αλληλοαναιρούνται. Η αναζήτηση αυτής της ισορροπίας δεν είναι αδυναμία, είναι ένδειξη δύναμης και αυτοσεβασμού.
Ίσως το ζητούμενο δεν είναι να βρούμε τη «μαγική φόρμουλα», αλλά να συμφιλιωθούμε με την ατέλεια. Να αναγνωρίσουμε ότι δεν χρειαζόμαστε μια ζωή απόλυτα ισορροπημένη, αλλά μια ζωή αληθινή. Και σε αυτή την αλήθεια, όσο ακανόνιστη κι αν είναι, βρίσκεται τελικά η δική μας πληρότητα.