Πώς η ασυνείδητη βία των γονιών διδάσκει την συνειδητή βία στα παιδιά

Πώς η ασυνείδητη βία των γονιών διδάσκει την συνειδητή βία στα παιδιά

Πριν λίγες μέρες, η δεκάχρονη κόρη μου με ρώτησε πώς πέθανε ο Ζακ Κωστόπουλος και γιατί το λένε κάθε μέρα στις ειδήσεις. Αντίστοιχη ερώτηση μου είχε κάνει πέρσι τον Δεκέμβρη για τον μαθητή Αλέξη Γρηγορόπουλο, τον Ανθυπαστυνόμο Λαζαρίδη, τους ανθρώπους που κάηκαν στην Marfin, τον Παύλο Φύσσα. Η λίστα των ανθρώπων που έχουν σκοτωθεί από το χέρι του μίσους και της ανεξέλεγκτης βίας είναι μεγάλη και δεν κάνει διακρίσεις στην τάξη, το φύλλο, την ηλικία ή την ιδεολογία των θυμάτων. Οι ακραίες συμπεριφορές και οι ιδεοληψίες ζουν και αναπνέουν γύρω μας και έχουν πάντα δύο στρατόπεδα.

Προσπαθώντας να βάλω σε μια τάξη όλες τις πληροφορίες και να δώσω μια απάντηση αντικειμενική και ουδέτερη, όσο το δυνατό πιο αποστασιοποιημένη και με οδηγό την λογική, δέχθηκα την ερώτηση που πάγωσε το αίμα μου: «κι αν ήσουν η μαμά του Ζακ, τι θα έκανες;».

Είναι πραγματικά σοκαριστικό να σκέφτεσαι πως το παιδί σου έπεσε θύμα μιας τόσο βίαιης συμπεριφοράς, είτε είναι αστυνομικός ή τραπεζίτης, μαθητής, κλέφτης ή οροθετικός, χοντρός, ναρκομανής, ή απλά μια νέα φοιτήτρια από την Ρόδο…. Είναι τραγικό να βρίσκεσαι στη θέση μιας μάνας που χάνει το παιδί της όχι απλά από ατύχημα ή από δική του λανθασμένη επιλογή, αλλά επειδή κάποιοι άλλοι αποφάσισαν να τον «τιμωρήσουν» με τον χειρότερο τρόπο στερώντας από την δικαιοσύνη την υποχρέωση να αναλάβει τον ρόλο της.

Τι απαντάς, λοιπόν,  σε ένα παιδί για τη βία που υπάρχει γύρω μας και τον ορθολογισμό που απουσιάζει;

Εάν ο Ζακ ήταν το δικό σου παιδί;

Αλήθεια, τι θα έκανες εάν ήσουν η μαμά του Ζακ, του Γρηγορόπουλου ή του Κορκονέα;

Κι αλήθεια, πόσες φορές δεν έχεις βρεθεί κι εσύ στη θέση των γονιών που τα παιδιά τους λαμβάνουν ή ασκούν βία; Πόσο άσχημα και άβολα έχεις νιώσει; Πόσο θυμό και πόση απογοήτευση που κάποιος κορόιδεψε την κόρη σου επειδή φοράει γυαλιά ή που ο γιος σου δάγκωσε έναν φίλο του για να του πάρει το παιχνίδι;

Η βία έχει πάντα δυο πλευρές, αλλά το νόμισμα είναι ίδιο: το μίσος, ο θυμός κι η διεκδικητικότητα. Είναι πολύ εύκολο να παίρνουμε μια θέση απόλυτη και αυστηρή στο άκουσμα μια είδησης. Είναι ακόμα ευκολότερο να κρίνουμε και να μισούμε μία εικόνα με την οποία δεν έχουμε κοινά. Πριν φτάσουμε, όμως, στο σημείο να αθωώσουμε ή να καταδικάσουμε έναν άνθρωπο, είναι σημαντικό να εξετάσουμε όλα τα στοιχεία, να μελετήσουμε την συνολική του συμπεριφορά και τελικά να φτάσουμε στα βαθύτερα αίτια που τον οδήγησαν σε μια συγκεκριμένη πράξη.

Η βία έχει παντού το ίδιο πρόσωπο

Πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν και είναι οι ιδεοληψίες μας, η ιδεολογία μας και τα κοινωνικά μας στερεότυπα που μας καθοδηγούν. Πολλές φορές θα πάρουμε το μέρος εκείνου που μας μοιάζει και θα καταδικάσουμε σε θάνατο εκείνον με τον οποίο διαφωνούμε. Το ζητούμενο για μια αρμονική και ειρηνική κοινωνία, όμως, είναι η δικαιοσύνη, ο σωφρονισμός και η εκπαίδευση στο διαφορετικό.

Το στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε είναι η εξάλειψη της βίας και η συνέτιση όσων παραβαίνουν νόμους και κανόνες. Το μέλημα είναι ένας κόσμος όπου όλοι θα ζουν όμορφα και ήρεμα, ακόμα κι αν έχουν διαφορές, ακόμα κι αν διαφωνούνε μεταξύ τους.

Ένα στοίχημα δύσκολο και χρονοβόρο. Ένα στοίχημα που η γενιά μας μοιάζει να το έχασε, αφού οι ακραίες και δολοφονικές φωνές ακούγονται όλο και πιο συχνά, και από όλο και περισσότερα μέτωπα. Οι μεν κατά των δε συνέχεια, σε όποιο θέμα κι αν προκύψει. Κι όσο οι φωνές διχάζονται και δυναμώνουν δίχως λόγο, όσο οι κραυγές παίρνουν το βήμα αφιλτράριστα στα social media, τόσο η επικαιρότητα μας δείχνει το πιο σκληρό της πρόσωπο.

Σε μία τέτοια κατάσταση, λοιπόν, είμαστε εμείς υπεύθυνοι να βελτιώσουμε τον κόσμο μέσα από τα παιδιά μας. Η κοινωνική μας στάση και οι πράξεις μας είναι αυτές που θα εμφυσήσουν στα παιδιά τη λογική και την αγάπη. Μπορεί να λέμε ότι «καταδικάζουμε την βία απ’ όπου κι αν προέρχεται», αλλά μας είναι εύκολο να μιλήσουμε άσχημα ακούγοντας ειδήσεις, να απλώσουμε την ανοιχτή παλάμη μας στον οδηγό του διπλανού αυτοκινήτου, να χτυπήσουμε το χέρι στο τραπέζι σε μία διαφωνία μας.

Φωτό:cnn.gr

Η βία δεν είναι κάτι γενικό κι αόριστο που ξαφνικά θα το διαβάσουμε σε μία εφημερίδα. Η βία είναι τρόπος ζωής και υπάρχει στην καθημερινότητά μας.

Εννοείται πως έχει διακυμάνσεις, αλλά είναι το χειρότερο παράδειγμα για τα παιδιά, ακόμα κι αν ασκείται μέσα σε πλαίσια που τα πλέον θεωρούνται «επιτρεπτά».

Κάθε φορά, λοιπόν, που είμαστε έτοιμοι να διατυπώσουμε μια άποψη με ψήγμα, έστω, αντιπάθειας ή μίσους μπροστά σε ένα παιδί, είναι προτιμότερο να σιωπήσουμε. Αντ’ αυτού, ας αναλογιστούμε τα αίτια που οδήγησαν ένα παιδί να σκοτώσει ή να σκοτωθεί. Ας βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση της μαμάς του θύτη ή του θύματος και ας σκεφτούμε τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει για να μην φτάσει το παιδί μας ως εκεί. Ας δούμε, τέλος πάντων,  πού βρίσκεται η δική μας ευθύνη ως πολίτες σε όλο αυτό που γίνεται.

Και κάπως έτσι, θα μάθει και η νέα γενιά πως το μίσος και η βία είναι ο εύκολος δρόμος… Ο «σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος»* όμως. Ο δρόμος του ωραίου και του δίκαιου, της προσπάθειας και του διαλόγου, της αγάπης και της ειρηνικής συνύπαρξης. Κι είναι στο χέρι μας να βάλουμε ένα λιθαράκι τόσο δα, ώστε να είναι αυτός ο κόσμος των παιδιών μας.

«Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα»**.
Αλήθεια, είμαστε έτοιμοι ως νέοι γονείς να ζωγραφίσουμε έναν παράδεισο αγάπης για τα παιδιά μας;

*«Σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος»: Ν. Καζαντζάκης / Ο Χριστός ξανασταυρώνεται
**«Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα»:
Ν. Καζαντζάκης

v