Η ιστορία έχει αναδείξει αμέτρητα ερωτευμένα ζευγάρια που είτε δεν κατάφεραν είτε δεν θέλησαν να αποκτήσουν παιδιά και παρ' όλα αυτά έζησαν ευτυχισμένα. Συνεπώς τα παιδιά δεν αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για να ευτυχήσει ένα ζευγάρι. Ωστόσο, η υπογονιμότητα μπορεί να αποτελέσει αιτία αποξένωσης, ακόμα και σε ζευγάρια που αγαπιούνται πολύ, τα οποία μπορεί να βρεθούν σε αυτή την κατάσταση χωρίς καν να το καταλάβουν.
Η ψυχολόγος-οικογενειακή θεραπεύτρια κ. Γώγα Κυριακίδου απαντά στις ερωτήσεις μας και δίνει λύσεις στα υπογόνιμα ζευγάρια προκειμένου να μπορέσουν μαζί να βρουν άλλους δρόμους για να συνεχίσουν από κοινού την ζωή τους.
Γιατί είναι τόσο τόσο επώδυνο και βασανιστικό να μην κάνουμε παιδιά;
Οι περισσότερες γυναίκες -αν όχι όλες- πιστεύουν ότι κάποια στιγμή στη ζωή τους θα έχουν ένα δικό τους μωρό. Από τότε που παίζουν με τις κούκλες ετοιμάζονται για τον ρόλο της μητρότητας. Οι κοινωνίες θεωρούν ότι ο βασικός "σκοπός" της γυναίκας είναι η μητρότητα. Πολλές γυναίκες νιώθουν ότι για να γίνουν μέρος των ενηλίκων πρέπει να γίνουν μητέρες.
Όταν, λοιπόν, οι άνθρωποι δεν μπορούν να κάνουν παιδί αισθάνονται ελαττωματικοί ενώ αρκετοί είναι αυτοί που φτάνουν σε ακραίες δηλώσεις όπως «αν δεν μπορέσω να κάνω παιδί θα πεθάνω». Δεν είναι, λοιπόν, εύκολο για όλους να δεχθούν ότι αδυνατούν να ζήσουν κάτι τόσο φυσικό όσο το να έχουν ένα δικό μας παιδί.
Πώς νιώθει το άτομο που δε μπορεί να κάνει παιδί
Οι πρώτες σκέψεις που περνούν από το μυαλό ενός ανθρώπου που δεν μπορεί να κάνει παιδί είναι «γιατί σε εμένα;» ή ακόμα χειρότερα «δεν θα μπορέσω ποτέ να της/ του χαρίσω αυτό που θέλει περισσότερο» (σκεπτόμενος τον ή την σύντροφό του). Έτσι, το άτομο αυτό μπορεί να βιώσει συναισθήματα αποτυχίας και μοναξιάς, κατάθλιψη και εμμονή στην ιδέα να έχει ένα μωρό.
Είναι σημαντικό ο άνθρωπος αυτός να κατανοήσει ότι πολλές φορές τα εμπόδια της εγκυμοσύνης είναι φυσικά και όχι ψυχολογικά, όπως ενδεχομένως να του πουν μερικοί. «Δεν κλείνουν οι σάλπιγγες» επειδή προσπαθεί τόσο σκληρά η γυναίκα. Δεν σκοτώνεται το σπέρμα επειδή «δεν είναι χαλαροί» και ένας άντρας δεν μπορεί να κάνει το σπέρμα του πιο γρήγορο ή πιο δυνατό με το να «βλέπει αισιόδοξα τη ζωή».
Επιπλέον, είναι επώδυνο για έναν άνθρωπο που δε μπορεί να κάνει παιδί να βρίσκεται σε ένα συναισθηματικό τυφώνα και να πρέπει να κάνει επισκέψεις σε λεχώνες, να πηγαίνει σε γενέθλια παιδιών, σε βαφτίσια κλπ. Η οργή και ο φθόνος είναι τα συναισθήματα που γεννιούνται για τις αδικίες και τις ανισότητες γενικότερα στη ζωή.
Πώς θα βοηθήσουμε τον/την σύντροφό μας
Η κ. Κυριακίδου υπογραμμίζει την τεράστια σημασία που έχει η στήριξη του συντρόφου που αντιμετωπίζει ένα τέτοιο πρόβλημα. Οι λέξεις - κλειδιά είναι "στήριξη και κατανόηση" και όχι κριτική.
Είναι επόμενο ο σύντροφός μας να αισθάνεται χειρότερα από εμάς στην περίπτωση που εκείνος έχει το πρόβλημα. Πρέπει, λοιπόν, να τον προστατεύουμε από συναισθηματικά τραύματα, να τον ακούμε χωρίς να τον κρίνουμε, να μην υποτιμάμε τα συναισθήματά του και να μην γινόμαστε μοιρολατρικοί.
Επίσης, υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα το άτομο αυτό να θελήσει να "κλειστεί στον εαυτό του". Αρκετά συχνά τα άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας "φοβούνται" να το συζητήσουν ή ακόμα και να το πουν στην ή στον σύντροφό τους. Έτσι θα πρέπει να είμαστε συζητήσιμοι, επικοινωνιακοί και να τον καλέσουμε εμείς οι ίδιοι να μιλήσει, να εκφράσει όλα όσα πιθανόν φοβάται ή ντρέπεται να μοιραστεί. Είναι τρομερά σημαντικό να μην αισθανθεί μοναξιά και απομόνωση.
Όταν ο/η σύντροφός σας έχει κατάθλιψη
Μάθετε για την κατάθλιψη: Πιθανότατα αν ο σύντροφός σας έχει κατάθλιψη δεν θα τριγυρνά στους διαδρόμους κλαίγοντας και φωνάζοντας. Τα σημάδια κατάθλιψης δεν είναι πάντοτε εμφανή. Διαβάστε άρθρα για την κατάθλιψη και αναγνωρίστε την έγκαιρα.
Μην του/της συμπεριφέρεστε σαν άρρωστο μωρό: Δείξτε στον ή στην σύντροφό σας ότι αντιλαμβάνεστε ότι τα πράγματα δεν είναι τέλεια, αλλά μην τον/την πιέσετε ποτέ να του/της ανέβει η διάθεση. Συγκεκριμένα μην χρησιμοποιήσετε ποτέ φράσεις όπως «χαμογέλα», «ανέβα λίγο», «σταμάτα να είσαι έτσι», «μην κάνεις έτσι». Αν προσπαθείτε να τον παρηγορήσετε θα δείξετε ότι δεν κατανοείτε την κατάσταση.
Επισκεφτείτε έναν ψυχολόγο όσο είναι νωρίς: Όπως επισημαίνει η κα. Κυριακίδου, τα αντικαταθλιπτικά αποτελούν μια «νέα μόδα» και την «εύκολη λύση». Ωστόσο συχνά οι καταθλίψεις δεν χρειάζονται φαρμακευτική αγωγή. Ακόμα κι αν διαγνωσθεί μια μέτρια κατάθλιψη, ενδεχομένως να μην χρειαστεί ένας ψυχίατρος αλλά να λυθεί το πρόβλημα με μερικές συνεδρίες.
Γνωρίστε τις θεραπείες της κατάθλιψης: Το πώς θα βοηθήσετε τον ή την σύζυγό σας εξαρτάται από τα σημάδια κατάθλιψης που παρουσιάζει καθώς και το κατά πόσο έχει αποδεχθεί το πρόβλημα υπογονιμότητας, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις λόγω κοινωνικού στίγματος η άρνηση είναι σύνηθες συναίσθημα. Αυτό σημαίνει ότι η κατάθλιψη του ενός από τους δύο δεν θα επηρεάσει μόνο τον γάμο σας αλλά και όλες τις κοινωνικές σας σχέσεις.
Μην είστε το αποκούμπι του/της: Αν η σύζυγός σας πάσχει από κατάθλιψη μην σπεύσετε να αναλάβετε όλες τις ευθύνες του σπιτιού καθώς έτσι θα δημιουργήσετε ένα περιβάλλον που θα ευνοήσει αυτήν την κατάσταση. Θα πρέπει να την ενθαρρύνετε να ζητήσει βοήθεια και να βρείτε τα όρια μεταξύ του «της δίνω χώρο» και «την αφήνω σε αυτήν την κατάσταση». Ωστόσο να γνωρίζετε ότι ένα από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η κόπωση. Αν παρατηρήσετε τέτοιου είδους κατάπτωση επισκεφτείτε έναν ψυχολόγο.
Ζητήστε βοήθεια για τα δικά σας συναισθήματα: Το γεγονός ότι ο σύντροφός σας δεν μπορεί να κάνει παιδί – είναι λογικό να τον στεναχωρεί περισσότερο- ωστόσο δεν επηρεάζει μόνο εκείνον αλλά και εσάς. Είναι καλό να τον στηρίξετε στην προσπάθειά του να το ξεπεράσει αλλά μην παραμελήσετε τον εαυτό σας. «Η κάθε ματαίωση δημιουργεί συναισθηματική φόρτιση», λέει η κα. Κυριακίδου και προσθέτει: «για να υποστηρίξετε τον σύντροφό σας μην κάνετε το λάθος να απωθήσετε τα δικά σας συναισθήματα. Αν το κάνετε πιθανόν να προκαλέσετε στον εαυτό σας ψυχοσωματικά». Υπάρχουν ειδικοί σύμβουλοι και ψυχολόγοι για αυτές τις περιπτώσεις, επισκεφτείτε έναν.
Το ενδεχόμενο του χωρισμού
Η κα. Κυριακίδου επισημαίνει ότι όταν υπάρχει αγάπη σε ένα ζευγάρι και δεν υπάρχει κτητικότητα του «να είναι δικό μου το παιδί», το θέμα της τεκνοποιίας λύνεται πολύ εύκολα, με μία υιοθεσία ή με τεχνικούς τρόπους.
Όπως συμπληρώνει, τόσο η σύγχρονη ιατρική όσο και η υιοθεσία μπορούν να βοηθήσουν τα ζευγάρια που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά. Αναφορικά με τις μεθόδους υποβοηθούμενης γονιμοποίησης η ειδικός συμβουλεύει τα ζευγάρια να έχουν ιδιαίτερη υπομονή μετά από κάθε ιατρική προσπάθεια "που έχει λίγη δόση αισιοδοξίας και λίγη απαισιοδοξίας", καθώς οι ελπίδες δεν εκπληρώνονται πάντα. Ως προς την υιοθεσία, πέρα από τους όποιους ενδοιασμούς έχουν τα ζευγάρια, δεν πρέπει να ξεχνούν πως "με τη γέννα δίνουμε ζωή στο παιδί, αλλά με το μεγάλωμα το κρατάμε σε μία καλή ζωή και του δείχνουμε τις δυνατότητες που έχει η ζωή για να την ζήσει καλά."
Ωστόσο "σε μία κοινωνία τόσο ιδιοτελή, σαφώς ο άνθρωπος που νιώθει ότι ματαιώνεται το όνειρό του για οικογένεια" και αισθάνεται ότι «φταίει» ο άλλος, ενδεχομένως να θελήσει να χωρίσει, επισημαίνει η κα Κυριακίδου.
Σε αυτήν την περίπτωση και εφόσον θελήσει να προβεί σε έναν αυθεντικό και έντιμο χωρισμό θα πρέπει να το πει ξεκάθαρα και να μην «το τραβήξει από τα μαλλιά». Ένας αργός και βασανιστικός χωρισμός θα επιφέρει μόνο περισσότερο πόνο, άγχος και ενοχές στον άλλο και δεν θα βοηθήσει κανέναν από τους δύο να προχωρήσει.
Διαβάστε επίσης: "Τα αίτια της γυναικείας υπογονιμότητας" και "Συμβουλές αισιοδοξίας όταν προσπαθείτε"
