Η εφηβεία είναι εκείνο το ενδιάμεσο ταξίδι ανάμεσα στην παιδική ηλικία και την ενήλικη ζωή. Είναι μια διαδρομή γεμάτη συγκρούσεις, ανασφάλειες, ανάγκη για ανεξαρτησία αλλά και λαχτάρα για αποδοχή. Μέσα σε όλη αυτή την καταιγίδα αλλαγών —σωματικών, ψυχικών, συναισθηματικών— τα παιδιά μας μοιάζουν να απομακρύνονται. Γίνονται πιο κλειστά, πιο σκληρά, πιο απότομα. Και εμείς, ως γονείς, αισθανόμαστε ότι χάνουμε το νήμα της σχέσης μας μαζί τους.
Όμως, πίσω από εκείνο το «άσε με ήσυχη», κρύβεται μια φράση που δεν λέγεται αλλά υπάρχει: «Μείνε εδώ, μαμά. Μη φύγεις. Ακόμα κι αν σου λέω να φύγεις, στην πραγματικότητα σε χρειάζομαι».
Γιατί η αλήθεια είναι αυτή: οι έφηβοι μας χρειάζονται περισσότερο από ποτέ. Μπορεί να μη θέλουν να τους ρωτάμε κάθε δέκα λεπτά αν είναι καλά, ούτε να μπαίνουμε στο δωμάτιό τους ακάλεστοι, αλλά θέλουν —και πρέπει— να ξέρουν ότι είμαστε εκεί. Πάντα διαθέσιμες, έτοιμες να ακούσουμε ό,τι έχουν να μοιραστούν μαζί μας.
Η ανάγκη για ανεξαρτησία δεν σημαίνει απόρριψη
Πολλά παιδιά στην εφηβεία δοκιμάζουν τα όρια, τόσο τα δικά τους όσο και των γονιών τους. Θέλουν να αποφασίζουν μόνα τους, να διαφωνούν, να απορρίπτουν όσα μέχρι πρότινος αποδέχονταν χωρίς δεύτερη σκέψη. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μας αγαπούν ή πως δεν μας χρειάζονται. Σημαίνει πως χτίζουν την ταυτότητά τους —κι αυτό είναι υγιές.
Εμείς, ως γονείς, δεν πρέπει να το πάρουμε προσωπικά. Ούτε να πληγωθούμε, ούτε να αντιδράσουμε με θυμό ή απογοήτευση. Είναι η φάση που ο ρόλος μας μετατοπίζεται από τον «καθοδηγητή» στον «παρατηρητή που είναι πάντα εκεί όταν χρειαστεί». Είναι μια νέα ισορροπία που απαιτεί υπομονή, ενσυναίσθηση και προσεκτική ακρόαση.
Πώς να παραμείνεις κοντά στο παιδί, χωρίς να παρεμβαίνεις
Δεν χρειάζονται μεγάλες δηλώσεις. Μερικές μικρές, καθημερινές πράξεις κάνουν όλη τη διαφορά:
- Ένα «είμαι εδώ αν χρειαστείς κάτι».
- Ένα πιάτο με το αγαπημένο τους φαγητό χωρίς σχόλια.
- Μια διακριτική αγκαλιά όταν νιώσουμε ότι τη χρειάζονται.
- Μια κουβέντα στο αυτοκίνητο, όταν όλα φαίνονται πιο απλά.
Το σημαντικό είναι να μην φύγουμε συναισθηματικά από κοντά τους, ακόμα κι αν εκείνα προσωρινά απομακρύνονται. Να έχουμε τα μάτια και τ’ αυτιά ανοιχτά, όχι μόνο για όσα λένε με λέξεις, αλλά κυρίως για όσα δεν λένε. Για τα βλέμματα, τους αναστεναγμούς, τις μικρές στιγμές ευαλωτότητας που τους ξεφεύγουν μέσα από την πανοπλία του «εγώ είμαι εντάξει».
Εφηβεία είναι... θα περάσει!
Αυτά τα δύσκολα, αντιφατικά χρόνια είναι μια δοκιμασία και για εμάς. Μας μαθαίνουν να μεγαλώνουμε μαζί με τα παιδιά μας. Να εγκαταλείπουμε την αυταπάτη του ελέγχου και να χτίζουμε εμπιστοσύνη. Να ακούμε πίσω από τις λέξεις και να αγαπάμε χωρίς όρους.
Και να θυμόμαστε πάντα αυτό: ακόμα κι όταν το παιδί μας λέει να το αφήσουμε ήσυχο, στην πραγματικότητα μας δοκιμάζει για να δει αν όντως θα μείνουμε. Αν όντως αντέχουμε. Αν όντως το αγαπάμε, ακόμα και όταν δεν είναι στα καλύτερά του.
Γιατί, στο τέλος της ημέρας, αυτό που κάθε παιδί θέλει —και έχει ανάγκη— είναι να ξέρει ότι έχει ένα ασφαλές λιμάνι να επιστρέφει.
Κι αυτό το λιμάνι είμαστε και θα είμαστε εμείς, η οικογένειά του.
