Το Δημογραφικό Πρόβλημα δεν είναι μια απλή στατιστική∙ είναι το μέλλον της Ελλάδας που απειλείται. Διαβάστε την ειδική έκδοση του mama365.gr, με τη στήριξη της Eurobank. Ένα αφιέρωμα που ενώνει φωνές πολιτικών, ειδικών και οικογενειών.
Η Ελλάδα γερνά. Και δεν είναι πια μια ψυχρή διαπίστωση. Είναι εικόνα. Είναι το άδειο πάρκο ένα απόγευμα, το σχολείο που συγχωνεύεται γιατί δεν υπάρχουν πια αρκετά παιδιά, η γειτονιά που σιγά σιγά σωπαίνει. Είναι οι γυναίκες που στα τριάντα πέντε τους λένε πως δεν είναι ακόμη έτοιμες να γίνουν μητέρες, και οι άντρες που νιώθουν πως δεν μπορούν να συντηρήσουν ούτε τον εαυτό τους.
Κι όμως, υπάρχει κι άλλη Ελλάδα. Αυτή που παλεύει καθημερινά να κρατήσει ζωντανά τα σπίτια, τα χωριά, τα όνειρα. Οι οικογένειες που μεγαλώνουν παιδιά μέσα σε ανασφάλεια, που μετρούν το κάθε ευρώ, αλλά δεν χάνουν την πίστη τους στη ζωή. Είναι οι άνθρωποι που κρατούν όρθιο αυτόν τον τόπο, και όμως κανείς δεν τους ακούει.
Η σιωπή πίσω από τα νούμερα
Οι αριθμοί είναι γνωστοί. Το 2023 γεννήθηκαν περίπου 76.500 παιδιά, ενώ οι θάνατοι ξεπέρασαν τις 140.000. Για κάθε μωρό που έρχεται στη ζωή, δύο άνθρωποι φεύγουν. Το ισοζύγιο παραμένει αρνητικό και η τάση δεν αλλάζει.
Όμως πίσω από αυτούς τους αριθμούς υπάρχουν πρόσωπα. Μια μητέρα που δουλεύει ως το βράδυ για να πληρώσει τα φροντιστήρια. Ένας πατέρας που σκύβει πάνω από το τραπέζι και υπολογίζει αν φτάνουν τα λεφτά για το σούπερ μάρκετ. Νέοι γονείς που θέλουν ένα δεύτερο παιδί, αλλά δεν το τολμούν. Όχι γιατί δεν αγαπούν τα παιδιά, αλλά γιατί δεν αντέχουν την αγωνία μιας ακόμη προσπάθειας.
Η Ελλάδα δεν είναι εχθρική προς τα παιδιά. Είναι εχθρική προς όσους τα μεγαλώνουν.
Το κόστος του να είσαι γονιός
Στην Ελλάδα, κάθε παιδί είναι μια πράξη πίστης. Από τα πρώτα εμβόλια μέχρι το φροντιστήριο, από το ενοίκιο μέχρι τη βενζίνη για το σχολείο, η ανατροφή ενός παιδιού είναι ένας καθημερινός αγώνας.
Η μέση οικογένεια δαπανά πάνω από το ένα τρίτο του εισοδήματός της για να μεγαλώσει ένα παιδί. Την ίδια στιγμή, τα επιδόματα δεν φτάνουν, οι παιδικοί σταθμοί δεν επαρκούν, και η εργασία των γονιών είναι εξουθενωτική.
Η μητρότητα στην Ελλάδα, κάποιες φορές, μοιάζει με τιμωρία. Οι γυναίκες που γίνονται μητέρες μένουν πίσω επαγγελματικά, συχνά με ενοχές που δεν τους αξίζουν. Οι άντρες κουβαλούν την πίεση του παρόχου σε μια εποχή που τίποτα δεν είναι σίγουρο. Κι εκεί, κάπου ανάμεσα στα καθήκοντα και την εξάντληση, χάνεται το όνειρο για ένα δεύτερο ή τρίτο παιδί.
Μια πολιτεία που ακούει, αλλά δεν καταλαβαίνει
Τα τελευταία χρόνια ανακοινώθηκαν επιδόματα, φοροελαφρύνσεις, προγράμματα στήριξης. Όμως η ζωή των οικογενειών παραμένει ίδια. Τα μέτρα είναι σκόρπια, χωρίς συνέχεια, χωρίς κατανόηση του τι σημαίνει να μεγαλώνεις ένα παιδί στην Ελλάδα σήμερα.
Τι να το κάνεις το επίδομα γέννας, όταν δεν έχεις παιδικό σταθμό κοντά σου ή όταν το σχολείο κλείνει στις 1 και η δουλειά σου τελειώνει στις 7. Ποιος θα σταθεί δίπλα στη μητέρα που μεγαλώνει μόνη τα παιδιά της. Ποιος θα στηρίξει τον πατέρα που προσπαθεί να τα προλάβει όλα.
Η οικογένεια δεν χρειάζεται μόνο χρήματα. Χρειάζεται ασφάλεια, φροντίδα και σταθερότητα.
Οι νέοι που φεύγουν και αυτοί που μένουν
Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο νέοι Έλληνες έχουν φύγει στο εξωτερικό την τελευταία δεκαπενταετία. Οι περισσότεροι είναι στην πιο δημιουργική ηλικία της ζωής τους. Πολλοί δεν επιστρέφουν ποτέ.
Δεν φεύγουν γιατί δεν αγαπούν την Ελλάδα. Φεύγουν γιατί δεν βλέπουν μέλλον εδώ. Γιατί οι μισθοί δεν φτάνουν, τα ενοίκια πνίγουν και οι ευκαιρίες μοιάζουν περιορισμένες.
Κι αυτοί που μένουν, παλεύουν. Παλεύουν να μεγαλώσουν παιδιά, να κρατήσουν την οικογένειά τους όρθια, να μη χαθεί η ελπίδα. Είναι οι πιο γενναίοι άνθρωποι που γνωρίζω. Και όμως, σπάνια θα τους δεις σε πρωτοσέλιδα.
Η κουλτούρα της υπομονής
Οι Έλληνες γονείς έχουν μάθει να αντέχουν. Να γελούν ενώ είναι εξαντλημένοι, να λένε «δεν πειράζει» ενώ μέσα τους πονάνε, να βρίσκουν τρόπους όταν δεν υπάρχουν. Αυτή η αντοχή είναι συγκινητική, αλλά δεν μπορεί να είναι μόνιμη λύση.
Κάποτε οι οικογένειες είχαν δίπλα τους τη γιαγιά, τη γειτονιά, το σχολείο, την κοινότητα. Τώρα, οι περισσότεροι νιώθουν μόνοι. Και αυτή η μοναξιά είναι ίσως το πιο ύπουλο πρόσωπο του δημογραφικού προβλήματος.
Το δημογραφικό δεν είναι στατιστική. Είναι η αγωνία μιας μάνας να τα προλάβει όλα. Είναι το βλέμμα ενός πατέρα που προσπαθεί να κρατήσει την αξιοπρέπειά του.
Ποιος θα μιλήσει για αυτούς
Οι οικογένειες που παλεύουν δεν ζητούν λύπηση. Ζητούν αναγνώριση. Ζητούν να ακουστούν. Θέλουν μια πολιτεία που να τους βλέπει, όχι να τους θυμάται μόνο προεκλογικά.
Η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα αφήγηση. Μια ιστορία που να βάζει στο κέντρο της τον άνθρωπο, όχι το νούμερο.
Κάπου ανάμεσα στους αριθμούς, στα δελτία τύπου και στα γραφήματα, υπάρχει μια μητέρα που προσπαθεί να κρατήσει την οικογένειά της ενωμένη. Ένας πατέρας που τρέχει να προλάβει το σχολικό. Ένα παιδί που γελά.
Αυτοί είναι το μέλλον. Κι αν θέλουμε η Ελλάδα να έχει μέλλον, πρέπει να αρχίσουμε επιτέλους να μιλάμε για εκείνους.
