Η χρυσή ισορροπία: 1 με 2 ώρες την ημέρα αρκούν
Οι περισσότεροι παιδοψυχολόγοι και οργανισμοί, όπως η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία, συμφωνούν ότι ο χρόνος μπροστά σε οθόνη για παιδιά δημοτικού δεν πρέπει να ξεπερνά τη μία με δύο ώρες την ημέρα. Και μάλιστα όχι οποιασδήποτε μορφής οθόνης.
Η έμφαση δίνεται στην ποιότητα, όχι στην ποσότητα. Ένα παιδί που παρακολουθεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή συμμετέχει σε μια δημιουργική δραστηριότητα μέσω υπολογιστή, δεν εκτίθεται με τον ίδιο τρόπο όπως ένα παιδί που περνά ώρες χαζεύοντας βίντεο χωρίς στόχο.
Η υπερβολική χρήση των οθονών μπορεί να επηρεάσει τη συγκέντρωση, τον ύπνο, ακόμα και τη διάθεση του παιδιού. Τα παιδιά που περνούν πολλές ώρες μπροστά σε οθόνες εμφανίζουν συχνά ανησυχία, υπερδιέγερση ή δυσκολία να αποσυνδεθούν. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί γονείς αναφέρουν πως το παιδί τους γίνεται ευέξαπτο ή «γκρινιάρικο» μετά από πολύ χρόνο στο tablet.
Παθητική κατανάλωση ή δημιουργική χρήση; Η μεγάλη διαφορά
Όταν μιλάμε για οθόνη, δεν είναι όλες οι χρήσεις ίδιες. Υπάρχει η παθητική κατανάλωση και η δημιουργική χρήση. Η πρώτη περιλαμβάνει το YouTube, το TikTok, τα κινούμενα σχέδια που παίζουν χωρίς σταματημό. Το παιδί απλώς κοιτάζει. Δεν συμμετέχει, δεν σκέφτεται, δεν δημιουργεί. Είναι σαν να «αφήνει το μυαλό του να ταξιδεύει».
Αντίθετα, η δημιουργική χρήση περιλαμβάνει εκπαιδευτικά παιχνίδια, διαδραστικές εφαρμογές, δραστηριότητες που απαιτούν σκέψη, φαντασία ή συνεργασία. Για παράδειγμα, μια εφαρμογή που μαθαίνει στο παιδί να φτιάχνει ιστορίες ή να κάνει μαθηματικά με παιχνίδι, ανήκει σε αυτήν την κατηγορία.
Το ζητούμενο, λοιπόν, δεν είναι μόνο να μειώσουμε τον χρόνο μπροστά στην οθόνη, αλλά να αλλάξουμε τον τρόπο που το παιδί χρησιμοποιεί την τεχνολογία. Να καταλάβει ότι η οθόνη μπορεί να είναι ένα εργαλείο, όχι ένα μέσο απόδρασης.
Όρια και κανόνες: Το κλειδί είναι η συνέπεια
Τα παιδιά χρειάζονται ξεκάθαρα όρια για να αισθάνονται ασφάλεια. Το ίδιο ισχύει και με την οθόνη. Αν κάθε μέρα οι κανόνες αλλάζουν, τότε χάνεται ο έλεγχος. Οι κανόνες πρέπει να είναι σαφείς, απλοί και σταθεροί.
Μερικές αποτελεσματικές πρακτικές:
- Καθόρισε συγκεκριμένες «ζώνες» ωρών όπου επιτρέπεται η χρήση, για παράδειγμα μισή ώρα μετά το σχολείο και άλλη μισή μετά το διάβασμα.
- Θέσε σαφή χρονικό όριο με χρονόμετρο ή με τη βοήθεια κάποιας εφαρμογής που κλείνει αυτόματα την οθόνη.
- Εφάρμοσε κανόνα μηδενικής οθόνης στο τραπέζι και λίγο πριν τον ύπνο, ώστε να διατηρηθεί η επικοινωνία και η ηρεμία της ρουτίνας.
- Κράτα την οθόνη εκτός υπνοδωματίου, γιατί η έκθεση στο φως της επηρεάζει την παραγωγή μελατονίνης και τον ύπνο.
Όσο πιο σταθερά τηρούνται οι κανόνες, τόσο πιο φυσικά θα τους αποδεχθεί το παιδί. Και όταν οι κανόνες ισχύουν για όλους, ακόμα και για τους γονείς, το μήνυμα γίνεται πιο δυνατό.
Η σημασία της συν-παρακολούθησης: Μαζί, όχι απέναντι
Τα παιδιά στο δημοτικό χρειάζονται καθοδήγηση, όχι απαγόρευση. Όταν κάθεσαι δίπλα του και βλέπετε μαζί ένα βίντεο ή παίζετε ένα παιχνίδι, μαθαίνεις τι το ενδιαφέρει, τι το δυσκολεύει, τι το ενθουσιάζει. Αυτό ενισχύει τη σύνδεσή σας και μειώνει τον κίνδυνο να χαθεί σε περιεχόμενο που δεν είναι κατάλληλο.
Η συν-παρακολούθηση έχει και κάτι ακόμα πολύτιμο: δείχνει στο παιδί ότι η οθόνη δεν είναι «μοναχική» δραστηριότητα. Μπορεί να γίνει αφορμή για συζήτηση, για χιούμορ, για μάθηση. Έτσι, η οθόνη μετατρέπεται από πηγή έντασης σε αφορμή επικοινωνίας.
Η τεχνολογία ήρθε για να μείνει, αλλά η ισορροπία μαθαίνεται
Δεν υπάρχει λόγος πανικού. Η τεχνολογία είναι πια αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και της εκπαίδευσης των παιδιών. Ο στόχος δεν είναι να την αποκλείσουμε, αλλά να μάθουμε να τη χρησιμοποιούμε με μέτρο. Ένα παιδί που από μικρό μαθαίνει να έχει όρια, θα τα κουβαλήσει και στην ενήλικη ζωή του.
Η ισορροπία μαθαίνεται μέσα από τη συνέπεια και το παράδειγμα. Αν το παιδί βλέπει εσένα να τσεκάρεις συνεχώς το κινητό, θα κάνει το ίδιο. Αν σε βλέπει να αφήνεις την οθόνη στην άκρη για να παίξεις μαζί του ή να διαβάσεις ένα βιβλίο, θα μάθει ότι υπάρχει και άλλος τρόπος να περνάς τον χρόνο σου.
Στο τέλος της ημέρας, αυτό που μένει δεν είναι οι ώρες μπροστά στην οθόνη, αλλά οι στιγμές μακριά της. Εκεί χτίζονται οι αναμνήσεις, εκεί μαθαίνεται η πραγματική σύνδεση. Και αυτή, καμία εφαρμογή δεν μπορεί να την αντικαταστήσει.
